Әлеуметтік желіде Ральф атты қоянның бейнеролигі жарияланды. Елді дүр сілкіндіріп, көп қаралым жинап, бұқара арасында қызу талқыға түскен бейнероликте зертханалық тәжірибелердің салдарынан соқыр және саңырау болып қалған қоянның жайы баяндалады.
Бейнежазбаның көпшілікке қатты әсер еткені сонша, әлеуметтік желілерде «Жануарларға сыналмасын» деген белгілер жасалып, наразылық көрсетушілер саны арта түсті.
Бүгінде жеміс шыбындарынан бастап, тышқандарға дейін жануарлардың барлық түрлері ғылыми зерттеулерде кеңінен қолданылады. Зерттеу жұмысының негізгі мақсаты – ғалымдардың адам денсаулығы мен биологиясы туралы көбірек біліп, нәтижесінде жаңа дәрі-дәрмектер, косметикалар, терапия мен емдеу әдістерін әзірлеу. Жануарларға эксперименттер белгілі бір препараттың тірі ағзаға, теріге әсерін білу үшін жүргізіледі.
Өкініштісі сол, жануарлар тәжірибе жасауға өз келісімдерін бере алмайды, аурулары туралы айта алмайды және қаламаса, зерттеуді тоқтата алмайды. Екінші жағынан, егер жануарларға эксперименттер жүргізілмесе, көптеген ғылымдар, атап айтқанда, хирургия, фармацевтика, косметология және басқалары іс жүзінде дамуын тоқтатады.
Статистикаға сүйенсек, әлемде жыл сайын миллионнан астам омыртқалыларға тәжірибе жасалады.
Зертханалық жануар эксперимент барысында өлмеген болса, ол эвтаназияға ұшырау арқылы жарамсыз халге ұшырайды.
Бүгінде ғалымдар көптеген ауруларға, оның ішінде бұрын өлімге әкелетін және емделмейтін деп есептелетін ауруларға дәрі-дәрмектерді жасауда. Ал, мұның бәрінің эксперименті алдымен жануарларға жүргізіледі. Бірақ, бір жағынан алып қарасақ, дәрілік заттардың тиімділігі мен жанама әсерлерін тексерудің басқа жолы да жоқ. Мұндай эксперименттерсіз ісік, СПИД және басқа да ауыр әрі күрделі, осы уақытқа дейін емделмейтін ауруларға қарсы дәрі-дәрмектер мен емдеу әдістерін іздеу іс жүзінде іске аспайтын еді.
Жақында жануарларға эксперименттер санын азайтуға көмектесетін көптеген инновациялық әзірлемелер пайда болды. Жануарлардың денесін қарау үшін кескіндеу әдістерін жетілдіру мақсатында ғалымдарға әртүрлі эксперименттен қарағанда сапалырақ ақпарат алуға мүмкіндік бермекші. Мәселен, бұрын зерттеушілер ісік дамуының әртүрлі кезеңдерінде көптеген тышқан, қояндарды өлтіруге мәжбүр болса, қазір флуоресцентті бояуды қолдану арқылы бір жануардың хирургиялық араласуынсыз аурудың дамуын байқауға болады. Ми томографиясының әдістері де дамып келеді, сондықтан қазір жануарларға жасалып жатқан тәжірибелердің біраз түрлері жасалмайды. Технологияның дамуы ерте ме, кеш пе мұндай эксперименттерден бас тартуға мүмкіндік береді деген болжам бар. Бірақ ол толығымен жануарларға жасалатын эксперименттердей болмайды деген де пікірлер кездеседі.
Аяжан ОЛЖАБАЙ,
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті филология және журналистика факультетінің 3-курс студенті.
Comments are closed.