«Газет – халықтың көзі, құлағы һәм тілі. Адамға көз, құлақ, тіл қандай керек болса, халыққа газет сондай керек»
Ахмет Байтұрсынов

Эндометриозды емдеудің жолы қандай?

Эндометриозды емдеудің жолы қандай?
Ашық дереккөз
Эндометриоз – бүкіл әлем бойынша шамамен 176 миллион әйел ауыратын гинекологиялық ауру. Бұл мақалада халықты осы ауру, оның диагностикасы және емі туралы ақпараттандырып, қалай шипа табуға болатыны жөнінде сөз қозғамақпыз. Эндометриоз туралы толығырақ №8 қалалық емхананың акушер-гинекологы Бағила Байназарова айтып берді.

Эндометриозды анықтау қиын. Егер әйел адамда белде немесе тік ішек аумағында қатты ауырсыну болса, бұл эндометриоздың салдарынан болуы мүмкін. Дегенмен мұндай ауырсынулардың себебі көптеген ауруға тән. Сондықтан аурудың белгілеріне қарап, еш тексерілусіз тура қандай ауру екенін дөп басып айту мүмкін емес. Сол себепті тұрақты түрде алты ай сайын гинекологтың тексеруінен өтіп тұру керек. Оның үстіне аталған гинекологиялық патология дәрігерлердің айтуынша, жыл өткен сайын жасарып келеді екен.

Эндометриозды емдеудің дәрі-дәрмекпен және хирургиялық ота арқылы емдеу әдісі бар. Дәрідәрмекпен емдеуді өз бетіңізше қолдануға болмайтынын тағы бір ескертеміз. Эндометриоздың алдын алудың басты шарты, басқа аурулардың алдын алу сияқты, салауатты өмір салтын ұстану. Жатыр – қанды айдайтын бұлшықет. Ол жүрек және бүкіл дене сияқты дұрыс жұмыс істесе, зат алмасу, оттегімен қамтамасыз ету де қалыпқа келеді.

Стрестен барынша сақтану, дұрыс тамақтану және ұйқы, спортпен шұғылдану – осының бәрі өте маңызды. Ең болмағанда, көбірек жаяу жүру керек. Мәселен, егер сіз үшінші қабатта тұрсаңыз, мүмкіндігіңізше, жеделсатымен жүргеннен гөрі, жаяу көтеріліп-түскен дұрыс екен.

Заманауи медицина мамандарының зерттеулеріне сәйкес, көп жағдайда бала тууға байланысты проблемалардың туындауына уақытылы анықталмаған эндометриоз себепші. Сондайақ бұл ауру асқынған жағдайда, толық бедеулікке әкелуі де мүмкін. Сондықтан жыл сайын наурыздың 13-інде барша әйел атаулыны уақытында медициналық мамандарға, соның ішінде гинекологқа қаралуға шақырады. Диагноз неғұрлым ерте қойылған жағдайда, ауруды емдеу соғұрлым жеңіл болатынын ұмытпаңыз.

– Эндометриоз – бұл жатырдың ішкі қабатына ұқсас тіндердің дененің басқа бөліктерінде кездесетін жағдайы. Эндометриоздың басым көпшілігі жамбас аймағында кездеседі. Бірақ сирек жағдайларда диафрагмада немесе оның үстінде, соның ішінде көзде, өкпеде және мида кездеседі. Зерттеу 2012 жылы 10 түрлі елде эндометриоздың жылдық құнын бағалау үшін жасалды. Ауырсыну осы шығындардың қозғаушы факторы ретінде анықталды және денсаулық сақтау шығындары мен өнімділіктің жоғалуына байланысты шығындарды қамтиды. Америка Құрама Штаттарында эндометриоздың жылдық құны шамамен 70 миллиард долларды құрады. Бұл бағалаудың үштен екісі өнімділіктің жоғалуына, ал қалған үштен бірі денсаулық сақтау шығындарына байланысты болды. Мұндай қаржылық әсері бар ауру үшін эндометриоз туралы аз мәлімет бар және оны зерттеуге айтарлықтай қаржы бөлінбейді. Эндометриозбен ауыратындар үшін ең үлкен екі шығын – өмір сапасы және бедеулік мүмкіндігі. Эндометриоз диагнозы бар кез келген адамнан сұраңыз, олар сізге бұл аурудың жұмбақ болып қалуы үшін физикалық және эмоционалдық шығын тым үлкен екенін айтады, – дейді дәрігер Бағила Байназарова.

Жалпы, бұл аурумен қызкеліншектердің басым бөлігі ауырады. Осындай аурумен науқастанып жүрген Дәмелі Шырыновамен сөйлестік.

– Маған 2000 жылдардың басында созылмалы жамбас ауруы басталғаннан кейін эндометриоз диагнозы қойылды. Мен сапалы медициналық көмекке қол жеткізгендіктен және медициналық сақтандырумен қамтылғандықтан, маған тез диагноз қойылды. Бірнеше себептерге байланысты эндометриозды диагностикалау және емдеу үшін жеке адамға кететін орташа уақыт 6 жылдан 10 жылға дейін. Бұл себептерге медициналық көмекке және медициналық сақтандыруға қолжетімділіктің жоқтығы, медициналық қоғамдастықтың хабардар болмауы, диагностикалық қиындықтар және стигма жатады. Эндометриозды диагностикалаудың жалғыз жолы – хирургиялық араласу. Эндометриоздың емі жоқ дейді дәрігерлер. Оны тек хирургиялық араласу, гормондық терапия және ауырсынуды емдеу арқылы басқаруға болады. Эндометриозды емдеуді іздеу стигматизация болуы мүмкін. Бірнеше рет ауырсыну «қалыпты» санатқа жатқызылғаннан кейін немесе ауырсыну психологиялық мәселелерге байланысты диагноз қойылмаған эндометриозбен ауыратындар жылдар бойы үнсіз азап шегеді. 2020 жылы мен қайтадан жамбастың қатты ауырсынуын сезіне бастадым. Стресс аурудың өршуіне себеп болуы мүмкін. Біраз уақыттан кейін ауырсыну аяғыма және жамбастың басқа жерлеріне тарай бастады. Мен оны эндометриоз ауруымның бір бөлігі ретінде қабылдамадым, ол менің нервтерімде, ішектерімде және жамбасыма жақын жерде өсе бастаған шығар деп ойладым. Мен емделмедім. Маған терапевтке бару керектігін айтты. Бөлмеде әрең жүре алғанымда және бір орында тұрғанда шыдамсыз ауырсынуды сезінгенімде, мен ақырында хиропрактологқа бардым. Мен хиропрактор түзету жасап, жамбастағы нервтерге қысым түсіруі мүмкін деп ойладым. Мұның мағынасы жоқ еді, бірақ мен ауырсынуды жеңілдетуді армандадым. Мен бұл кездесуге өте қуаныштымын. Менің эндометриозыма байланысты ауырсыну деп ойлаған нәрсе, шын мәнінде, омыртқаны қалпына келтіру үшін операцияны қажет ететін төменгі арқадағы екі грыжа дискі болды, – дейді емделуші.

Эндометриозды диагностикалау және емдеуді көптеген факторлар қиындатады, соның ішінде адамның эндометриозының ауырлығын немесе ауырсынуының ауырлығына қалай әсер ететінін болжау мүмкін емес. Эндометриоздан туындаған ауырсыну мен бедеулік іштің немесе жамбас аймағында жиналатын адгезиялар деп аталатын зақымданулар мен тыртық тінінің нәтижесі болып табылады. Бұл тыртық тіндері ішкі ағзалардың біріктірілуіне және олардың қалыпты күйінен шығарылуына әкелуі мүмкін, бұл қатты ауырсынуды тудырады.

Дегенмен эндометриоздың жеңіл жағдайлары бар кейбіреулер де қатты ауырсынуды сезінуі мүмкін, ал ауыр жағдайларда басқалары мүлде ауырсынуды сезбейді. Бұл ұрпақты болу нәтижелеріне де қатысты. Кейбіреулер оңай жүкті бола алады, ал басқалары ешқашан биологиялық бала туа алмайды. Симптомдардың қалай көрінетініне қарамастан, емделмеген жағдайда эндометриоздан туындаған жаралар мен адгезиялар жатырды, аналық бездерді немесе ішек пен қуық сияқты басқа органдардың бөліктерін алып тастауға әкелуі мүмкін.

Қазіргі кезде лапароскопия эндометриозды диагностикалау мен емдеудің ең дәл әдісі болып табылады. Себебі басым көпшілік жағдайларда диагнозды-гистологиялық растау көзделеді. Басқа әдістердің алдындағы лапароскопияның артықшылығы жоғары айыру қабілеті бар және зерттелетін объектілерді ұлғайтатын оптикалық жүйені пайдалану арқылы қамтамасыз етіледі.

Бұл қарапайым тексеру кезінде байқалмайтын эндометриоз ошақтарын көрсетуге, дәл тілік жасауға мүмкіндік беретін микрохирургиялық техниканы пайдалана отырып операция жасауға мүмкіндік береді. Минималды инвазия мен операциялық жарақат құрсақ қуысында жабыспалардың пайда болуының алдын алады, бұл балиғаттық жастағы емделушілердің сыртқы жыныс ағзаларына реконструктивтік операциялардан кейін аса маңызды.

Эндометриоз туралы хабардарлықты тарату ерте диагностика мен емдеу үшін өте маңызды және зерттеулерді қаржыландыруды арттыруға көмектеседі. Бір күні эндометриозбен ауыратындардың ешқайсысы үнсіз азап шегуге мәжбүр болмайды деп үміттенеміз.

 

Эльмира БАЙНАЗАРОВА

Ұқсас жаңалықтар