Кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жоба шеңберінде іске асырылатын бағдарлама ауыл бизнесін қолдауға, бірегей жергілікті тауарлар жасауға және ауыл тұрғындарын нарықта сертификатталған және сұранысқа ие өнім өндіріп, тартуға бағытталған. Аталған жоба ХХ ғасырдың 70-жылдары Жапонияда бастау алған. Сол кезеңде күншығыс елінің елді мекен тұрғындары немесе белді бір кәсіпкері бәсекеге қабілетті бір өнім жасап, соны ішкі нарыққа шығаратын. Сол арқылы табысқа кенеліп әрі бизнес саласының қырсырына қанығатын.

Осылайша жапондықтар кәсіпкерлікке дағдыланып, халқының әлеуетінің күшеюіне жағдай жасайды. Қазіргі таңда бұл жоба әлемнің 30-дан астам елінде жүзеге асырылып келеді. Ал елімізде аталған жоба 2021 жылдан бастап енгізіліп, 2022 жылдан бері бастамаға Ұлттық экономика министрлігі қолдау көрсетіп келеді.

Соған сәйкес «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасына жоба аясында өңірлерде іс-шаралар ұйымдастырып, жәрмеңкелердің өтуіне мұрындық болу міндеті жүктелген. Жәрмеңке қорытындысы бойынша жұмыс тобы көрменің үздік 10 қатысушысын іріктеп, олардың ішінен үш финалист анықталады.

«Бір ауыл – бір өнім» жобасы бірнеше жылдан бері бүкіл өңір бойынша дарынды өндірушілерді анықтауға көмектесіп келеді. Жүз қатысушының басын қосқан өткен жылғы көрме бірегей былғары мен киізден жасалған бұйымдардан бастап, төл тағам өнімдері мен инновациялық биотыңайтқыштарға дейін Жамбыл жерінің әлеуетін айқын көрсетті. Алайда ұйымдастырушылардың айтуынша, дәл осы көрме кәсіпкерлерге ортақ мәселелерді де айқындап беріп отыр.

– Жетістіктермен қатар көптеген кәсіпкерлер жоғары сапалы өнім жасай отырып, өсу кедергілеріне тап болды. Оларға заманауи технологияларға, маркетингтік білімге және ең бастысы – ірі сауда желілеріне шығу немесе елеулі қаржыландыруға үміткер болу, өнім сапасын құжаттық растауға қолжетімділік жетіспеді. Дәл осы жүйелі міндетті шешу үшін Кәсіпкерлер палатасы жоба қатысушыларын оқыту және сүйемелдеу бойынша ынтымақтастық туралы меморандумдар жасасып, облыстың жетекші жоғары оқу орындарымен серіктестікке бастамашы болды. Мәселен, М.Х.Дулати атындағы Тараз университеті аталған мәселелерге ғылыми түрде зер салуға мүмкіндік ұсынып, ынтымақтастықтың озық үлгісін ұсынды, – дейді облыстық кәсіпкерлер палатасы директорының орынбасары Айдар Абдықадыров.

Бүгінгі таңда Тараз университетімен қол қойылған меморандум аясында қол жеткізілген уағдаластықтарды іске асыру мақсатында биыл 28 кәсіпкер қарқынды курс бойынша оқуды аяқтаған. Олар үшін ерекшеліктеріне сәйкес «Текстиль және аяқ киім: бірегей бұйымдар жасау өнері», «Азық-түлік өндірісінің заманауи тәсілдері», «Биокөмір өндіру мен қолданудың озық технологиялары және органикалық өнім өндірісін ұйымдастыру» бағыттарында бағдарламалар әзірленген.

Бағдарламаның негізгі элементі Тараз университетінің зертханаларындағы практикалық сабақтардан тұрады. Кәсіпкерлер заманауи жабдықтарда өз өнімдерінің құрамын талдап, оның қауіпсіздік стандарттарына сәйкестігін тексеріп, тағамдық құндылығын, материалдардың беріктігі мен тиімділігін анықтай алады. Осылайша, кәсіп бастаушылар іс жүзінде шағын бизнес үшін құны көбінесе қолжетімсіз болатын ғылыми зерттеулерге қол жеткізіп отыр.

– Мұндай бастамалар өңірде ғылымның шағын бизнестің ірі әрі бәсекеге қабілетті болуына көмектесетін жаңа экожүйенің негізін қалайды. Осылайша, кешегі үй кәсібі немесе шағын фермерлік шаруашылық бүгінде өсу мен қаржыландыруға қол жеткізудің нақты перспективалары бар ғылыми негізделген өндіріске айналуда. Енді грантқа өтінім бергенде немесе банкпен келіссөздер жүргізгенде, кәсіпкер өз сөздерін объективті деректермен растай алады. Бұл сенімді арттырады, инвесторлар үшін тәуекелдерді азайтады және қаржыландыру алу мүмкіндігін бірнеше есе арттырады, – дейді Айдар Абдықадыров.

Курстың тиімділігінің ең жарқын мысалы ретінде Меркі ауданының кәсіпкері Айткүл Мусилимованың саңырауқұлақ кәсібін атап өтуге болады. Саңырауқұлақ өсірумен айналыса отырып, ол аграршыларға тән мәселелерге тап болған. Яғни, кәсіпкерді шығындарды азайта отырып, өнімділік пен өнім сапасын арттыру мәселесі айналып өтпеген.

– Аталған мәселені шешу үшін зертханада биокөмірдің топырақ субстратына қалай әсер ететінін көріп, өз шаруашылығым үшін оны қолданудың экономикалық тұрғыдағы тиімділігіне көз жеткіздім. Курсты аяқтағаннан кейін бірден осы технологияны енгізуге келісімшарт дайындауға кірістім. Бірінші лектің нәтижелері біз күткеннен де асып түсті, – дейді кәсіп иесі.

Облыстық кәсіпкерлік палатасының мәліметінше, бүгінде курсты аяқтаған барлық 28 түлек бірлескен стартаптар немесе өндірістік кооперация аясында коммерцияландыру үшін университеттің 350 миллион теңгеге дейінгі гранттық қаржыландыруына, соның ішінде өтінімдер беру үшін ғылыми негіздемеге ие болған.

Осылайша облыста ғылым бизнеске қызмет ететін, ал шағын өндірушілер үлкен және танымал брендтерге айналуға нақты мүмкіндік алатын жаңа экожүйенің негізі қаланып отыр.

Бұл сәтті пилоттық жоба білім, ғылым және кәсіпкерлік синергиясы заманауи өңірлік дамудың ең қуатты драйвері екенін дәлелдейді. Айта кетейік, жылдағы дәстүр бойынша «Бір ауыл – бір өнім» жобасының жәрмеңкесі биыл 25 шілдеге жоспарланған. Кезекті көрмеге жобаның 80-нен астам қатысушысы қамтылмақ.

Нұрболат АМАНБЕК