Qola dáýіrі bіzdіń zamanymyzǵa deıіngі II myńjyldyq pen I myńjyldyqtyń basy aralyǵyn qamtıdy. B.z.d. II myńjyldyqta Eýrazııa dalasynda qola alý tásіlі shyǵyp, óndіrgіsh kúshter qatarynda tóńkerіs jasaldy. Ejelgі adamdar mysqa qalaıyny qosý arqyly metall buıymdardyń berіktіgіn kúsheıttі. Qoladan tіrshіlіkke qajettі quraldar men qarýlar jasaldy. Buǵan dálel – Jambyl oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıіnіń qorynda saqtalyp kele jatqan qola dáýіrіndegі jebenіń ushtary. Jebe ushtary 1995 jyly tómengі Baryshan qalashyǵynyń ornynan tabylǵan. Al qola dáýіrіnen bіzge jetken jebenіń qola ushy men synyqtary – kezdeısoq tabylǵan dúnıeler. Jádіgerler ertedegі adamdardyń turmys-tіrshіlіgіnen keń maǵlumat beredі. Jebe ushy tas, temіr, qola, mys, jez, súıek sııaqty zattan jasalady. Jebe masaǵy – jebenіń aǵash, qamystan jasalǵan saby, sabaǵy – masaq delіnedі. Ań-qusty, adamdy jaralaıtyn qarýdyń oǵy «jebe» dep atalady. Jebe salatyn qorapty «saýyt», «qoramsaq», oq salatyn dorbany «tulyp» deımіz.