Тараз қаласы, Бәйдібек баба, 100- А мекенжайында №63 орта мектеп ғимаратында орналасқан №508 референдум учаскесінде дауыс беру 06:58-де Әнұранмен басталды. Алғашқы болып ерлі-зайыпты Талғат Терлікбаев пен Раушан Терлікбаева дауыс берді. Талғат – «Қазфосфат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде механик болса, Раушан – теміржолшы. Бұл сайлау учаскесіне келушілер қарасы қалың болды. Тіпті, алғашқылардың бірі болып Бәйдібек баба көшесінің тұрғыны, 76 жастағы Алтыншаш Айтқұлова да келіп, өз таңдауын жасады. Сонымен қатар, 70 жастағы Роза Найзабаева да алғашқылар қатарында дауыс беріп, сыйлық алды. Теміржолшы Нұржан Атыхаев та өз таңдауын жасады. Ал, тараздық әже Рәткүл Алдажанова қазақша киім киіп келіп, көпшілікке бұл күннің мерекелік сипатын көрсетті.

Тараз қаласындағы «Бәйтерек» шағынауданында, №3 мектеп-лицей ғимаратында орналасқан №494 сайлау учаскесінде 2233 адам тіркеліпті. Аталған референдум учаскелік комиссиясының төрағасы Мәулен Райқұлов: «Біздің сайлау учаскесіндегі жұмыстар да қызу басталды. Тұрғындар белсенді түрде келді. Баршасы көңілді. Біздің сайлау учаскесінде кәсіпқой бокстан Әлем чемпионы Марат Мәзімбаев келіп өз дауысын берді. Сонымен қатар, 18 жасқа жаңадан толған жас жігіттер мен қыздар өз таңдауын жасады. Баршасы елдің кемел болашағына сенеді. Мемлекеттің қуатты болуына деген ниеттері ортақ. Дауыс беру күні сәтті, тәртіппен, заң аясында өтті», – деді.

Тараз қаласы, Әуежай аймағының Талғат Бигелдинов көшесінде 47 жыл ғұмырын әуеде өткізген танымал ұшқыш Орынбек Жорабеков тұрады.

Әуе батыры Орынбек Жорабеков «Бәйтерек» шағынауданында орналасқан №498 референдум учаскесіне келіп, өз таңдауын жасады. «Мен өмірімнің көпшілік бөлігін әуеде өткіздім. Талай рет табанымыз жерге тиген сәтте қуанушы едік. Сондықтан, маған жердің үстіндегі жақсы күндердің бәрі қымбат. Еліміздің жаңа қадамына қуанып, дауысымды бердім. Еліміз өркендей берсін. Халқымыз тыныш, бақытты, мемлекетіміз қуатты болсын», – деді ол.

Тараз қаласындағы «Бәйтерек» шағынауданында, №3 мектеп-лицей ғимаратында орналасқан №494 референдум учаскесіне Арман Көпбосынов отбасымен келіп, өз таңдауларын жасады. Олардың патриоттығы сондай, 4 жастағы қыздары Айымды, 2 жастағы қызы Айшаны ерте келіпті. Арман – «Қазфосфат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде жұмысшы болса, жары Бақыткүл Шәріпова – мұғалім. «Еліміздің әр қадамына тұрғындар селқос қарауға болмайды. Елдің дамуы – біздің осы балаларымыздың болашағы емес пе? Сондықтан қыздарымызды ерте келіп, өз таңдауымызды жасадық. Мұндай саяси қадамды қолдаймыз. Еліміздің дамуға ұмтылуы – үлкен жетістік. Ел ертеңіне сенеміз», – деді ол.

Аталған референдум учаскесіне кәсіпкер Жамбыл Қойбағаров та отбасымен дауыс беріп, өз таңдауларын жасады. Жұбайы Іңкәр Айтқұлова – мұғалім. Қыздары Аружан банк қызметкері болса, 18 жасқа жаңа толған Әлихан Назарбаев зияткерлік мектебінің тындаушысы. Отағасы Жамбыл Қойбағаров: «Осынау ерекше маңызды сәтке отбасымызбен келіп тұрмыз. Бұл біздің саяси науқанға деген шынайы үлесіміз. Еліміздің болашағы жарқын болсын» – деді.

***

Домалақ ана көшесіндегі Жамбыл жоғары политехникалық колледжінде орналасқан №463 референдум учаскесінде «AIEM» кәсіби білім беру колледжінің кафедра меңгерушісі, тарих пәнінің оқытушысы, көпбалалы отбасынан шыққан Меруерт Үкібаева өз таңдауын жасады. Дауыс беру сәтінен соң, Меруерт Қасқарауқызы БАҚ өкілдеріне ойын білдірді. «Бүгінгі еліміз үшін маңызды күнге бейжай қарауға болмайды. Атам соғыс ардагері, майдангер болған кісі еді. Менің әкем, ағаларым мемлекеттік қызметте істеген кісілер. Анам – «Күміс алқа» иегері. Біз алты бауыр да қоғамнан өз орындарымызды тауып отырмыз. Мемлекетіміздің осы кезге дейін жүріп келген жолында біздің шағын әулетіміз өсу, өну, өркендеу жолында болды. Еліміздің болшағы өте жарқын болады, осы референдум сол жарқын белеске жол ашады деп білемін. Сондықтан мемлекетіміздің өркендеуге бет бұрған болашағы үшін дауыс бердім», – деді ол.

Референдум барысы бақылаушылар арқылы қатаң қадағаланды. Мәселен, Тараз қаласы, Бәйдібек баба, 100-А мекенжайындағы №63 орта мектеп ғимаратында орналасқан №508 референдум учаскесіне бақылаушы болып бекітілген бақылаушы Анар Серғазықызы өзінің учаскесіне таңғы сағат 05:45 уақытында келген. Ал, Тараз қаласы, «Бәйтерек» шағынауданында орналасқан №3 мектеп-лицей ғимаратында №498 референдум учаскесіндегі дауыс беру сәтін жіті бақылаған «Жастар зерттеу» қоғамдық бірлестігінің өкілі Дилана Жорабек те ерте келгендердің бірі. Олардың айтуынша, өздері бақылап отырған аумақта референдум аясында дауыс беру кезеңі заң аясында өтті.

Тараз қаласы, «Домалақ ана» көшесіндегі Жамбыл жоғары политехникалық колледжі ғимаратында орналасқан 463-референдум учаскесіне дауыс беру заң талабына сай өтті. Мұнда тәртіптің бұзылмауын, заңдылықтың сақталуын бірнеше бақылаушы қадағалап отырды. Атап айтқанда, Аmanat партиясы облыстық филиалы атынан Гүлжамал Сәрсенова, «Дауыс» қоғамдық бақылаушылар коалициясы республикалық қоғамдық бірлестігі Жамбыл облыстық филиалының бақылаушы өкілі Ақбаян Орынбасарова, «ЭНИГМ» қоғамдық бірлестігі өкілі Дәулет Досмайлов болды.

Бақылаушы Гүлжамал Қайратқызы: «Бүгін таңғы сағат 06:00-де Айдана Үсіпбекова деген әріптесім бақылаушы болып келді. Мен сағат 13:00-де ауыстым. Жалпы, түске дейін де, түстен кейін де дауыс беру өз тәртібімен заң аясында өтіп жатыр. Учаскесінен шатасып келген кісілер де бар екен. Оларға қайда баратыны түсіндіріліп жатыр. Мұнда кейбір танымал кісілер, көпбалалы аналар келді. Отбасымен келіп дауыс бергендер де бар. Барлығы жақсы көңіл-күйде келіп жатыр. Елдің дамуы үшін жасалған саяси қадамның сәтті жүзеге асатынына, дауыс беру жақсы деңгейде өтетініне сенемін. Сол үшін заңдылық жағын бақылап отырмыз», – деді.

***

Жамбыл облысында таңғы сағат 07:00-ден бастап дауыс беруге арналған 508 референдум учаскесі өз жұмысын бастады. Еліміз үшін ең маңызды шешім қабылдау үшін таңертеңнен дауыс беру учаскелеріне ағылған жамбылдықтардың да қатары қалың болды. Бірінші болып қала тұрғыны Анар Тілепова да осынау маңызды күнде ел болашағына бей-жай қарамай, өзі тіркелген №28 дауыс беру учаскесіне келіп дауыс берді.

«Біздің жасаған таңдауымыз Қазақстанның болашағы үшін өте маңызды. Сондықтан мен ұлт пен ұрпақ болашағы үшін Президент бастамасын қолдап дауыс бердім» деді ол.

Өз кезегінде №28 дауыс беру учаскесі алғаш болып дауыс берген тұрғынға арнайы сыйлық табыстады.

Қала орталығында орналасқан №28 дауыс беру учаскесіне келушілер қатары қалың болды. Мұнда арнайы бақылаушылар да дауыс берудің ұлттық заңнамаға және халықаралық талаптарға сай өтуін назарда ұстады.

«Бүгін республикалық маңызды науқан өтіп жатыр. Бақылаушы ретінде біз дауыс беру талаптарының бұзылмауын, бір адамның екінші мәрте дауыс бермеуін бақылауда ұстап, қадағалаудамыз. Дәл қазіргі сәтте №28 дауыс беру учаскесінде ешқандай заңсыздықтар орын алмады» дейді «Жастар үні» республикалық қоғамдық бірлестігінің өкілі Дина Әби.

Еске сала кетейік, облыста дауыс берудің заң талаптарына сай өтуін қадағалау мақсатында 3616 комиссия мүшелері жұмыс атқарды.

***

Референдум қарсаңында әулиеаталық жастар да белсенділік танытуда. Солардың қатарында Жамбыл жоғары медицина колледжінің студенті Нұрасыл Тұрлыбай да бар.

Жас сайлаушы №68-ші дауыс беру учаскесіне келіп алғаш рет маңызды шешім қабылдауда өз үлесін қосқанына өте қуанышты екенін жеткізді.

«Болашақ – жастар мен жаңа технологияларда. Сондықтан өз болашағым үшін таңдау жасадым. Менің дауысым кемел келешегімнің кепілі екендігіне сенімдімін», – дейді колледж студенті Нұрасыл Тұрлыбай.

Сондай-ақ, аталған дауыс беру учаскесінде азаматтар үшін мәдени көпшілік іс-шаралар ұйымдастырылған. Мәселен, мұнда дауыс берушілер тоғызқұмалақ, шахмат, дойбы секілді ақыл-ой ойындарынан бәсекеге түсіп, бақ сынасты.

«Тарихи сәттің бір бөлшегі болғаныма қуаныштымын. Бүгін учаскеге дауыс беруге келіп, сүйікті ісіме бет бұрмай өте алмадым. Шахмат ойнау хоббиім, интелектуалды ойын түрімен жастайымнан айналысып келемін», – дейді дауыс беруші Мұхтар Назықов.

Бұдан өзге референдум учаскесінде келушілерге арналып ән шырқалып, мерекелік көңіл-күй салтанат құрды. Мұнда арнайы келген жас бүлдіршіндерден бөлек, дауыс берушілер өз қалаулары бойынша ән айту үшін жағдай жасалған.

«Бүгін еліміз үшін әр азаматтың дауысы маңызды. Сондықтан біз келушілердің көңіл-күйінің көтеріңкі болуы үшін қолайлы жағдай жасаудамыз», – дейді №20 дауыс беру учаскесі комиссиясының төрағасы Марат Ибраимов.

***

Айтулы күні облыс әкімі Ербол Қарашөкеевпен қатар, өңіріміздің әлеуметтік-экономикалық дамуы жолында қызмет атқарып жүрген қоғам белсенділері, ардагерлер, облыстық мәслихат төрағасы Абдалы Нұралиев пен облыстық ардагерлер кеңесінің төрағасы Еркінбек Солтыбаев, Amanat партиясы облыстық филиалының төрағасы Дауыл Бейсенқұлов секілді азаматтар дауыс берді. Бұл қатардан сан салада елеулі еңбек еткен қоғам қайраткері Қасымхан Төлендиев те табылды.

«Бүгін еліміз өз болашағы үшін таңдау жасауда. Азаматтық құқығымды пайдаланып, отбасыммен бірге өскелең ұрпақ үшін, немерелерім мен шөберелерім үшін дауыс бердім. Біз үшін ең маңыздысы – ел болашағы. Мемлекетіміздің тұрақты өркендеу жолын таңдауы», – деді Қасымхан Төлендиев.

Айтулы күнде №28 Әлия Молдағұлова атындағы орта мектептің аумағында №19 және №20 дауыс беру учаскелері жұмыс істеді.

***

Парижде өткен жазғы паралимпиада ойындарында жүзуден күміс медаль иегері атанған Нұрдаулет Жұмағали №20 дауыс беру учаскесіне арнайы келіп дауыс берді.

«Бүгін біз ұлт болашағы үшін таңдау жасаудамыз. Референдум халқымыздың саяси белсенділігін арттырып, азаматтық қоғам құндылықтарын айқындай түседі», деді Нұрдаулет Жұмағали.

Саяси науқанның ел болашағы үшін маңызды екендігіне баса назар аударған паралимпиада ойындарының жүлдегері дауыс берушілерді белсенділік танытуға шақырды.

Айта кетейік, облыс бойынша референдумға қатысуға құқығы бар 717039 азаматқа шақыру қағаздарын таратуға 2 566 комиссия мүшелері, 2 865 ерікті және 388 полиция қызметкер жұмылдырылып, барлығы 410 мыңнан астам аула, пәтерлер араланып, жалпы саны – 716 680 дана бірыңғай белгіленген форматта шақыру қағаздары таратылып, кері байланыс орнатылды.

***

Жалпыұлттық рефендум бірқатар жамбылдықтардың туған күнімен тұспа-тұс келді. Айтулы күні айшықты мереке иелері де өз таңдауын жасады.

Осы күні 34 жасқа толып отырған Нұрсұлтан Иманқұлов есімді тараздық тұрғын да №20 дауыс беру учаскесіне келіп таңдау жасады.

«Бүгін мен үшін де, еліміз үшін де айтулы күн. Себебі, туған күнімде таңдау жасау бақытына ие болып отырмын. Еліміздің тарихында сақталатын естен кетпес оқиға мен үшін де қымбат естелікпен есте қалатын болады», – дейді туған күн иесі Н.Иманқұлов.

***

Елдің келешегі үшін маңызды шешім жасалар сәтте референдумға тараздықтар белсенді қатысты. Қаладағы №30 Шерхан Мұртаза атындағы мектеп-гимназиясында орналасқан №66 және №67 сайлау учаскелеріндегі қарбаласты көріп, тұрғындардың өз міндеттеріне жауапкершілікпен қарайтындарын байқадық. Мұнда референдумға тап-тұйнақтай әзірлік те аңғарылады. Тарихи сәтте өз таңдауын жасаған тұрғындардың біразын сөзге тартып, пікір сұрап едік. Көбі «Елімізде АЭС салынып-салынбауы болашағымыз үшін өзекті. Сондықтан өз таңдауымызды жасауға асықтық» дейді.

Осы мектептегі №66 сайлау учаскесіне 2578 сайлаушы тіркелсе, №67 учаскеде 2364 тұрғын дауыс береді.

Осындағы сайлау учаскелеріне жауапты мектеп әкімшілігі таңдау жасауға келген тұрғындарға көтеріңкі көңіл-күй сыйлау үшін концерттік бағдарлама дайындап, ыстық бауырсақ таратты. Сонымен қатар, сайлаушылар үшін түрлі спорттық ойындардан жарыс та ұйымдастырған.

– Немерелерден шөбере сүйіп отырған әжемін. Әрбір көрген таңыма шүкірлік етемін. Келер күнді көрер ұрпақтарымыз ештеңеден тарықпай, бақуатты өмір сүруі үшін бүгін әрекет етуіміз керек. Келер күннің қамын ойлаған бүгінгі сайлауға да осы мақсатта өз таңдауымды жасау үшін келдім, – дейді ұлымен бірге дауыс беруге келген 78 жастағы алтынқұрсақты ана Манзура Керімбаева.

***

Елімізде атом электр стансасын салуға байланысты республикалық референдум өтті. Мемлекетіміздің келешегіне қатысты маңызды шешім халықтың өз құзырына беріліп, тұрғындар таң атысымен референдум учаскелеріне беттеген болатын.

Ел үшін маңызды істе тараздықтардың жоғары белсенділік танытқанына куә болдық. Әсіресе, №70 референдум учаскесінде күні бойына сайлаушылар толастаған жоқ. Кәмелетке толған өрендер мен қазыналы қарттықты өткеріп жүрген сайлаушыларға дейін тағдыршешті мәселеде тыс қалмай, азаматтық міндеттерін атқарды. Аталған учаскеге бүкіл ғұмырын бала тәрбиесіне арнаған 67 жастағы зейнеткер ана Надежда Ильницкая келіп алғаш рет дауыс берді. Сайлаушы мұндай саяси науқанға тұңғыш рет қатысып тұрғанын айтып, қуанышымен бөлісті.

– Мен мұндай саяси оқиғаға бірінші рет келіп тұрмын. Ұлым менің дауысымның маңызы жоғары екенін айтып, учаскеге баруым қажет екенін түсіндірді. Оның үстіне осы жасқа келіп елдегі айтулы оқиғаға қатыспағаным дұрыс болмайтын еді. Мені мұнда ерекше қарсы алды. Алғаш рет дауыс беріп тұрғаным үшін құрметке бөлендім, – дейді төрт баланың анасы.

Мемлекеттің экономикалық және энергетикалық әлеуетіне назарын бұрып, азаматтық борышына бей-жай қарамағандардың қатарында елге белгілі азаматтар, қоғам қайраткерлері мен облыстың құрметті азаматтары да табылды. Атап айтқанда, Париж Олимпиадасының чемпионы, жерлесіміз Елдос Сметов республикалық референдумға қатысып, өз таңдауын жасады. Ол Тараз қаласындағы А.С.Пушкин атындағы №41 көпсалалы гимназия қабырғасында орналасқан №82 референдум учаскесіне келіп, дауыс берді. Мемлекет үшін маңызды оқиғада азаматтық міндетін орындаған ел мақтанышы өз отандастарының дауысы келешек үшін айрықша мәнге ие екенін атап өтті.

– Бүгінгі референдум барша қазақстандықтар үшін маңызды оқиға. Атом электр станциясын салу немесе салмау туралы таңдауды халықтың өзі жасап жатқанын жөн деп санаймын. Өз отандастарымды өз таңдауларын жасауға шақырамын. Себебі, елдің болашағы қашанда халықтың қолында. Мен де қарапайым халықтың қатарындағы азаматпын. Менің де дауысым маңызды деп ойлаймын. Бүгін өз таңдауымды жасадым, – деді чемпион.

Референдум барысында түрлі айшықты оқиғалар легі толастамай, кейбір азаматтар үшін бұл күн тарихи, есте қаларлық сәттерге толы болды. Мәселен, Тараздағы №36 мектептегі №68 референдум учаскесіне дәл бүгін 18 жасқа толып, дауыс беру құқығына ие болған сайлаушы келді. Шұғыла Серікбай осындай атаулы күнге тұспа-тұс келген туған күнінде ел үшін маңызды қадам жасап жатқанына риза екенін жеткізді.

– 18 жасымды осылай атап өтемін деп ойламадым. Бұл менің есімде мәңгі қалатын оқиға. Дәл осы күні қазақ елі тұтастай өзінің болашағы үшін маңызды таңдау жасап жатыр. Мен осы елдің азаматы ретінде мұның мән-маңызын ерекше сезінемін. Әрі осы күні дауыс беру құқығына ие болғаным үшін де өзімді бақытты санаймын. Әркімге меншікті мерекесін дәл бұлай атап өту бұйыра бермейді. Алдағы уақытта да елімнің болашағы үшін маңызды таңдау жасап, азамат ретінде өз үнімді қосатын боламын, – деді туған күн иесі Шұғыла Махмұтқызы. Аталған учаскедегі комиссия төрағасы Қалтай Арынұлы туған күн иесіне барша комиссия мүшелерінің атынан арнайы сыйлық тарту етіп, кәмелеттік жасқа толған өренге ақ тілегін айтты.

Мән беретін жайт, Тараздың барлық референдум учаскелерінде саяси науқан қызу жүрді. Азаматтық борышын адал атқаруға асыққандар қатары толастаған жоқ. Маңызды оқиға барысында, әсіресе жастардың үні басым болғанын аңғардық. Өскелең ұрпақтың саяси сауаты ертерек қалыптасып, ел үшін айшықты оқиғаларда шет қалмағанына риза болыстық.

***

Республика аумағында ел болып күткен референдум өтті. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен АЭС құрылысын салу бүкіл халықтың талқысына шығарылған еді. Бұл – ел болып қолдауға лайықты іс.

Тараз қаласындағы №5 мектеп-гимназияда орналасқан №35 референдум учаскесінде 2541 сайлаушы өз таңдауын жасай алады. Онда референдум учаскесі жабылғанға дейін келіп дауыс бергендердің қарасы қалың болды.

Бір байқағанымыз, Референдум учаскелерінде қауіпсіздік шаралары санитарлық нормаларға сай ұйымдастырылған. Тұрғындардың қатысу белсенділігі де жоғары деңгейде. Мұнда 28 адам денсаулығына байланысты үйден дауыс беруге өтініш бергенімен, соның бірі – мүмкіндігі шектеулі Дилафруз Махмадулоева өзі келіп, таңдауын жасады. Осы іс-әрекеті арқылы ол өзгелерге мұндай маңызды шарадан шет қалмай, жастарға өнеге көрсетті.

– Әрбір ел азаматы міндетті түрде саяси науқанға қатысуы керек. Осылайша, осындай жалпыхалықтық шараларда үлес қосу маңызды. Мен үнемі сайлаулардан тыс қалмай, өзім келіп, сайлауға қатысып, дауысымды беремін. Азаматтық борышымды осылай көрсетіп, өз таңдауымды жасаймын. Өз басым, ел ішінде өте маңызды саяси науқан болып жатқанда өз таңдауыңды жасауға асықпау – азаматтық парызды орындамау деп білемін. Мен осы жасыма дейін елдегі елеулі істерден тыс қалған емеспін. Өйткені, мен үшін елдің ертеңі маңызды, – дейді Дилафруз Махмадулоева.

***

6 қазан күні таңғы сағат 07:00-де басталған жалпыхалықтық референдум кешкі сағат 20:00-де ел бойынша жабылды. Біз де Тараз қаласындағы №48 Т.Рысқұлов атындағы орта мектепте орналасқан №78, №79 референдум учаскесінің жабылу рәсімінің куәсі болдық. Аталған учаскелік референдум комиссиясының төрағасы Бақыт Сапаралиева референдумның өз мәресіне жетіп, №78 референдум учаскесінің жабылғанын жария етті.

Комиссия төрағасының айтуынша, учаскедегі дауыс берушілер тізіміне енген дауыс берушілер саны 2018 адам болса, оның 1412-сі сайлау учаскесіне келіп өз таңдауларын жасаған. Жалпы, сайлаушылардың 69,2 пайызы сайлауға қатысып, белсенділік танытқан.

Бір атап өтерлігі, бұл учаскеде үйде дауыс берушілер болмаған. Белсенділік таңғы 07:00-ден 11:30-ға дейінгі аралықта байқалып, осы уақыт аралығында сайлаушылардың 50 пайызға жуығы келіп бюллетеньдер алып, өз таңдауларын жасапты.

Учаскелік референдум комиссиясының төрағасы Бақыт Сапаралиеваның айтуынша, референдум заң талаптарына сай өткізілген. Референдум барысында ешқандай заң бұзушылықтар орын алмаған.

«Aq jol» газетінің тілшілер тобы:

Есет ДОСАЛЫ,

Нұрболат АМАНБЕК,

Қамар ҚАРАСАЕВА,

Арайлы ЖАҚСЫЛЫҚ,

Марат ҚҰЛИБАЕВ.