Мемлекет басшысы былтырғы Жолдауында атап өткендей, ауыл шаруашылығы саласында тікелей субсидиялаудан кезең-кезеңімен қолжетімді несиелеуге көшу – маңызды міндеттердің бірі. Бұл бюджет қаражатының тиімділігін арттырумен қатар, агробизнес үшін тұрақты қаржылық экожүйе қалыптастыруға жол ашады.

Биыл өңдеу өнеркәсібі мен агроөнеркәсіптік кешенді дамыту бағдарламасы аясында жеңілдетілген қаржыландыру көлемі жылдық 5 пайыз мөлшерлемемен 700 миллиард теңгеге дейін межеленген. Қаражат алты қаржылық арна арқылы бөлінеді. Олар: «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ, екінші деңгейлі банктер, микроқаржы ұйымдары, өңірлік инвестициялық орталықтар, несиелік серіктестіктер және әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар. Бүгінгі таңда еліміз бойынша 7,5 мыңнан астам ауыл шаруашылығы тауар өндірушісі 501,5 миллиард теңге көлемінде қаржыландырылды, бұл 8,1 миллион гектар егістік алқапты қамтиды.

2025 жылғы 1 қазаннан бастап 2026 жылғы егіс науқанын ерте қаржыландыруға өтінімдер қабылдау басталды. «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ арқылы несиелерді кепілдендіру жұмыстары жалғасуда, бүгінде 232,1 миллиард теңге сомасында 1338 кепілдеме берілді. Бұл шағын және орта шаруашылықтардың қаржыға қолжетімділігін айтарлықтай арттырады.

Маңызды бағыттардың бірі–ауыл шаруашылығы техникасын жеңілдетілген лизингке беру. Бұл ауыл еңбек өнімділігін арттырып, техникалық паркті жаңартуға мүмкіндік береді. Президент тапсырмасына сәйкес, лизинг көлемін 450 миллиард теңгеге дейін жеткізу көзделген. 2025 жылы қаржыландыру көлемі 250 миллиард теңгеге жоспарланды. Қазіргі таңда 220,4 миллиард теңгеге 8 635 техника бірлігін жеткізуге шарттар жасалды, оның ішінде 4 мыңнан астам трактор және 664 комбайн бар – бұл жалпы сатып алудың 54 пайызын құрайды. Үшінші бағыт аясында өңдеуші кәсіпорындарды айналым қаражатын толықтыру үшін жеңілдетілген несиелеу тетігі іске асырылуда.

2025 жылы қаржы институттарын тікелей субсидиялау тетігі енгізілді, бұл рәсімдерді қысқартып, несие берілуін жеделдетеді. «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ капитал нарығынан қаражат тартып, ауыл шаруашылығы кәсіпорындарына жылдық мөлшерлемесі 5 пайыздан аспайтын несие береді. Ал Ауыл шаруашылығы министрлігі қаржы институттарына пайыздық айырмашылықты тікелей өтейді. Қазіргі уақытта жалпы сомасы 57 миллиард теңге болатын 114 жоба қаржыландырылды. Келесі жылдан бастап бұл құрал басқа да қаржы ұйымдары үшін қолжетімді болады, бұл өңдеу саласына бағытталған жеңілдетілген несиелер көлемін айтарлықтай арттырады.

Сондай-ақ жануар шаруашылығы кәсіпорындары үшін айналым қаражатын толықтыруға арналған жаңа жеңілдетілген несиелеу бағдарламасы іске қосылды. Қаржыландыру көлемі – 50 миллиард теңге, жылдық мөлшерлеме – 5 пайыз. Өтінімдерді қабылдау 2025 жылғы 30 шілдеде басталды.

Бағдарламаға қатысу үшін кәсіпорындарда кемінде 500 ірі қара немесе 1000 ұсақ мал ұстау қуаттылығы, карантиндік алаңдар, дезбарьерлер, қоршаулар және басқа да өндірістік нысандар болуы қажет. Бұл шара капитал айналымдылығын арттыруға, ет бағасын тұрақтандыруға және жем-шөптің ішкі нарығын дамытуға бағытталған. АӨК саласындағы инвестициялық жобаларды жеңілдетілген несиелеу бағдарламасы (Солтүстік Қазақстан облысының тәжірибесі негізінде) 2023-2024 жылдары 200 миллиард теңге бөлу көзделген.

Бұл қаражат 170 жобаны қаржыландыруға жол ашады. Оның ішінде 76 жоба пайдалануға берілді, соның ішінде 52 сүт-тауарлы ферма жалпы қуаттылығы жылына 300 мың тоннадан астам сүт өндіреді. Қаржыландыру сенім білдірілген оператор арқылы жылдық 2,5 пайыз мөлшерлемемен, 10 жылға дейінгі мерзімге және бір жобаға 5 миллиард теңгеге дейінгі лимитпен беріледі. Бағдарлама ауыл шаруашылығының 14 бағытын қамтиды.

Атап айтқанда, сүт және бордақылау кешендерін салу, құс етін өндіру, жылыжайлар мен жеміс сақтау қоймаларын құру, балық шаруашылығын дамыту, құрамажем өндірісі және су үнемдеу технологияларын енгізу. 2025 жылы бағдарламаға 200 миллиард теңге бөлінді, оның 85 миллиард теңгесі 65 жаңа жобаны іске асыруға бағытталды. Маңыздысы – әрбір бюджет теңгесіне жеке инвестициялардан бір теңге тартылады. Бұл мемлекеттік қолдаудың тиімділігінің және бизнестің сенімінің жоғары деңгейін көрсетеді.

АӨК-ті жеңілдетілген несиелеу бағдарламасы өзінің тиімділігін дәлелдеді. Ол сала өкілдерін айналым қаражатымен қамтамасыз етіп қана қоймай, инвестициялар мен импортты алмастыруға ынталандырады. Осының арқасында Қазақстанда аграрлық сектордың тұрақты даму моделі қалыптасуда, онда мемлекеттік қолдаудың әрбір теңгесі жаңа жұмыс орындарын ашуға, заманауи фермалар мен өңдеу қуаттарын арттыруға, сондайақ ауылдық аумақтардың тұрақты дамуына ықпал етеді.

Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Қайрат Көшеновтің айтуынша, көктемгі және күзгі дала жұмыстарын қаржыландыру үшін «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ арқылы «Кең дала» және «Кең дала2» бағдарламалары аясында облысқа 7 миллиард теңге қарастырылған болатын. Бүгінге дейін 209 шаруаға 4,9 миллиард теңге 5 пайыздық несиемен берілді.

Оралхан ДӘУІТ