Хорхе Луис Борхес аргентиналық жазушы, эссеист және ақын болған. Біз оның мұрасы әр адамның әдеби ДНҚ-сында басылған десек болады. Ол сөздің шебері болған. Шын мәнінде, ол өзінің әулиелік рухының арқасында көптеген ғалымдардың сүйікті жазушысына айналды. Бұл жазушының шығармашылығы жалпы мәдениетке үлкен әсер етті. Осыған орай, ол ХХ ғасыр әдебиетіндегі негізгі сілтемелердің біріне айналды. Жұмысының арқасында ол көптеген марапаттарға ие болды. Оның көптеген мойындауларының арасында Мигель де Сервантес сыйлығы бар, ол Францияның Өнер және хаттар орденінің қолбасшысы, тіпті Британ империясының орденінің командирі атанды. Алайда, оған қол жеткізе алмаған бір сыйлық бар, ол – әдебиет саласындағы Нобель сыйлығы. Оған жақын адамдар мұның себептері саяси мәселелерге нұсқайды деп түсіндірді. Кейбіреулер керісінше, оның стилі өте мәдениетті және фантастикалық болғандықтан бұл сыйлыққа ие бола алмады деп түсіндірді. Нобель сыйлығын алмау оған өте маңызды емес еді. Оның өзіндік стилі болды. Баяндау оның сүйікті жанры еді. Оның әр әңгімесінде келтірген философиялық толғаныстары осы уақытқа дейін бірде-бір автор басып оза алмаған және ерекше ғаламды аңғартады. Хорхе Луис Борхес 1899 жылы Аргентинаның Буэнос-Айрес қаласында дүниеге келген. Оның отбасында екі ерекше сала болды, әскери және әдеби. Бір жағынан, оның атасы Франсиско Борхес Лафинур Уругвай полковнигі болған. Екінші жағынан, оның үлкен атасы және оның әкесі, нағашысы ақын және сазгер болды. Оның әкесі Хорхе Гильермо Борхес психологиядан сабақ берді, бұл оның керемет әдеби талғамын көрсетеді. Шындығында, бір кездері Борхестің өзі айтқандай, ол ашқан поэзияның күші және сөздердің сиқырлы символикасы. Оның балалық шағы бәрінен бұрын әкесінің кітапханасында өтті. Борхес балалық шағының көп бөлігін осы жерде өткізді. «Мен әрдайым жұмақты кітапхананың бір түрі болады деп ойладым» деп өзі айтып кеткендей, ол өз жасынан озып туды. Жастайынан оқып, жаза білді. Енді сол кітапхана мен отбасылық ортадан тыс, оның балалық шағы оңай болған жоқ. Хорхе Луис Борхес – екі сыныпты өткізіп жіберетін және басқа балалар мазақ еткен бала. Ол, әсіресе, кекештігінің арқасында «әлсіз буын» болып көрінді. ...Бірінші дүниежүзілік соғыс басталған кезде Борхес отбасы Еуропада болды. Әкесі көру қабілетінен айырылды (Хорхе Луис Борхес кейіннен мұра еткен ауру). Соғыс қақтығысы оларды Еуропада үздіксіз саяхаттауға мәжбүр етті. Нәтижесінде олар бірнеше жыл бойы Испанияда қоныстанды. 1919 жылы Борхес екі кітап жазды: «Қызыл ырғақтар» және «Sharper’s Cards». Нәтижесінде ол Роман Гомес де ла Серна, Валле Инклан және Херардо Диего сияқты кейінгі шығармашылығымен байланысты жазушылармен байланыс орнатты. Кейінірек, 1924 жылы Буэнос- Айресте Хорхе Луис Борхес өзінің идеяларына куәлік беру үшін Еуропада білген, көрген және сезінген барлық нәрселер туралы көптеген журналдар жасай бастады. Оның әңгімелері, очерктері мен өлеңдері оны Америкадағы ең жас және болашағы зор жазушылардың біріне айналдырды. Осы кезеңде оның авангард пен космополит арасындағы стилін байқауға болады. Алайда, кейінірек ол өте метафизикалық сипатқа ие болды. Біртіндеп ол уақытқа, кеңістікке, шексіздікке және өмір мен өлімге деген қызығушылығына тереңірек енеді. Аз уақытта ол осы мәселелердің шебері болды. Оған шындық пен ойдан шығарылған өмірдегі мәселелерді зерттеу өте жақын болды. Оның үстіне, ол оқырманды философиялық сұрақтарға тереңірек енуге шабыттандырғысы келді. 1946 жылы Перон Аргентинаның президенті болды. Бұл Хорхе Луис Борхес үшін жағымды жаңалық болмады. Адамдар оның перонизмге қарсы екенін және саясаттың неғұрлым консервативті түрінің ізбасары екенін білді. 50-жылдары Аргентина Жазушылар қоғамы оны президент деп атады. Соған қарамастан, ол бірнеше жылдан кейін қызметінен кетті. Ол әлемнің әр жерінде танылды. Мысалы, оның жұмысы «Өлім және компас» Парижде көптеген тиражбен сатылды. Сонымен бірге оның эссесі «Басқа инквизициялар» Аргентинада өте танымал болды. Оның негізгі жұмысы «Алеф» те абыройға бөледі. Соңында кинорежиссерлер оның кейбір әңгімелері бойынша фильмдер түсірді. Енді сол жылдары бір оқиға оның өмірін түбегейлі өзгертті. Перонистік үкімет әскери төңкерістен кейін жеңіліп, Борхес Ұлттық кітапхананың директоры болып тағайындалды. Дәл осы сәтте жазушыда әкесінен қалған ауру пайда бола бастады, ол соқыр болып бара жатты. Ол енді оқи да, жаза да алмады. Соқыр болғанына қарамастан, ол жұмысын жалғастыра берді. Оның отбасы, әсіресе анасы, әйелі Эльза Астете Миллан, кейінірек оның соңғы серіктесі, аргентиналық жазушы Мария Кодама осы уақытта оның әдеби туындысын құруда маңызды рөл атқарды. Ол тіпті Гарвард университетімен екі жыл ынтымақтастықта болды. Оның көркем өмірі қарқынды, бай және зағиптығына қарамастан өте нәтижелі болды. Оның үстіне, ол 1973 жылы Буэнос-Айрестегі Ұлттық кітапхананың директоры қызметінен кетуді сұрады. Ол өмірінің 20 жылын осы жұмысқа арнады. Хорхе Луис Борхес 1 9 8 6 жылы Женевада асқазан безінің қатерлі ісігінен қайтыс болды. Ол Швейцариядағы зиратта жерленген.  

Дайындаған Нұржан ҚАДІРӘЛІ.