Биылдан бастап үй жануарларына байланысты «Жануарларға жауапкершілікпен қарау туралы» Заң күшейтілді. Жаңа заң аясында атқарылып жатқан жұмыс барысы туралы облыс әкімдігі ветеринария басқармасы басшысының орынбасары Олжас Көкеймен сұхбаттасқан едік. – Олжас Тұрғынұлы, «Жануарларға жауапкершілікпен қарау туралы» Заң ағымдағы жылдың 2 наурызында күшіне енді. Онда қаңғыбас иттер мен мысықтардың санын азайту үшін қажетті талаптың барлығы қаралған. Осы бағытта сіздердің тараптан қандай іс-шаралар қолға алынуда? – Бұл заң өткен жылдың желтоқсан айында қабылданған болатын, биыл күшіне еніп отыр. Атап айтсақ, ағымдағы жылдың наурыз-мамыр айларында жануарларға жауапкершілікпен қарау туралы барлық ережелерге қол қойылған 13 заңға тәуелді нормативтік актілер қабылданды. Осы қағидалардың негізінде облыс әкімдігінің ветеринария басқармасы облыстық мәслихаттың «Жамбыл облысында жануарларды аулаудың, уақытша ұстаудың және жансыздандырудың қағидаларын бекіту туралы және Жамбыл облысында үй жануарларын ұстаудың және серуендетудің қағидаларын бекіту туралы» екі шешімінің жобасы әзірленіп, олар мәслихат сессиясында қаралып, 5 қазанда бекітілді. Бұл заңды түсіндіру жұмыстарымен қатар стерилизациялау және кастрациялау, басқа да ветеринариялық манипуляциялар жүргізілетін ветеринариялық клиникаларды ашу бойынша жұмыстар ұйымдастырылуда. – Бекітілген ереже бойынша қандай тармақтарды орындау міндетті? – Облыстық мәслихаттың жаңа шешімдерінде орындау үшін міндетті тармақтар бар. Мысалы, барлық қаңғыбас мысықтар мен иттерді есепке алу керек. Әрине, бұл күрделі жұмыс. Стерилизациядан және кастрациядан кейін барлық қаңғыбас иттер мен мысықтар, егер олар агрессивті болмаса, тіршілік ету ортасына қайта жіберілуі керек. Бұл иттер мен мысықтар тіршілік ету ортасына шығарылғаннан кейін, қаңғыбас жануарларды вакцинациялау үшін табу өте қиын болады. Сонымен қатар қаңғыбас иттер мен мысықтар тіршілік ету ортасында, яғни қалада, ауылда және басқа елді мекендерде жабайы жыртқыш жануарлармен байланыс кезінде олар өте қауіпті жұқпалы ауруларды жұқтыруы мүмкін. Облыстық мәслихаттың шешімдеріндегі міндетті тармақтар: қаңғыбас жануарлар тарапынан қауіптілік жөнінде хабардар ету туралы халықпен өзара байланыс, қараусыз жануарларды міндетті түрде аулау, стерилизациялау және кастрациялау арқылы қараусыз қалған жануарларды баспанада ұстау, ал агрессивтілік пайда болған және аса қауіпті инфекциялар анықталған кезде осы жануарларды жою және жансыздандыру сияқты тармақтар көзделген. Ауланған жануарларды тасымалдау кезінде мынадай талаптар сақталады: – Жануарларды тасымалдау кезінде олардың ауқатқа, суға, ауаға, қозғалысқа, табиғи қажеттіліктерді жіберуге деген қажеттіліктері қанағаттандырылуы тиіс. Сондай-ақ жануарларды олар үшін зиянды сыртқы әсерлерден қорғау қамтамасыз етіледі. Көлік кеңістігінің көлемі тасымалданатын жануарлардың биологиялық, түрлік және жеке ерекшеліктеріне сәйкес келуі тиіс. – Жануарларды тасымалдау үшін пайдаланылатын көлік құралы жануарлардың денсаулығына зақым келтіруді немесе өзге де зиянды немесе оларды тиеу, тасымалдау және түсіру кезінде жануарлардың өлімін, сондай-ақ олардың көлік құралын өз бетінше тастап кетуін болғызбайтындай етіп жабдықталуы тиіс. – Жануарларды тасымалдау жануарларды тасымалдау ережелерін сақтай отырып жүзеге асырылады. – Ауланған жануарларды уақытша ұстау пунктінде ұстайды, агрессивті жануарларды жояды. – Жануарларды асыраумен қатар, иелерін, сондай-ақ қараусыз қалған жануарларды паналағысы келетін азаматтарды іздеу жүргізіледі. Жануарларды ұстау және серуендету ережелерінде келесі тармақтар міндетті түрде орындалуы керек: – Үй жануарларының иесі мен жауапты тұлғасы алаңдаушылық туғызбайтын, адамдардың, жануарлардың денсаулығына қауіп төндіретін және айналасындағыларға зиян келтірмейтін жағдайларды қамтамасыз етеді. Үй жануарларын ұстауға жол берілмейді: – Қазақстан Республикасының жануарларға жауапты жүгіну және денсаулық сақтау саласындағы заңнамасының талаптары бұзылған кезде қоғамдық орындарда, ұстау орындарында, – жалпыға ортақ пайдаланылатын орындарда, – үй маңындағы аумақтарда (жеке тұрғын үйлердің үй маңындағы аумақтарынан басқа), – жатақханалардың асханалары мен дәліздерінде. Үй жануарларын қараусыз қалдыруға жол берілмейді. Қарау мүмкін болмаған жағдайда үй жануарларының иесі немесе жауапты тұлға: – жануарды үй жануарларына арналған баспанаға уақытша ұстауға орналастырады, – оны уақытша ұстауға үшінші тұлғаларға береді, – зоологиялық қонақ үйге орналастырады. Үй жануарларын одан әрі ұстау мүмкін болмаған жағдайда, иесі және жауапты адам үй жануарларын одан әрі орналастыруға шаралар қабылдайды. Иттер олардың өздігінен жүруін және адамдар мен жануарларға шабуыл жасауын болдырмайтын жағдайларда ұсталады. Мұндай жағдайлар болмаған кезде ит қоршауда немесе белдікте болады. Сонымен қатар үй жануарларын серуендеу тәртібі қатаң түрде анықталады, мұнда нақты жүру тәртібі реттеледі. Сондай-ақ тыйымдарды мұқият сақтау керек. Бұлар: – елді мекен аумағында рұқсат етілмейді, – иттердің өзін-өзі серуендеуі, – үй жануарларын серуендетуге және олармен қоғамдық орындарда және көлікте олардың мінез-құлқын бақылауға қабілетсіз, оның ішінде алкогольдік, есірткілік, уытқұмарлық мас күйіндегі адамдарға болуға, – мектепке дейінгі балалар, білім беру, дене шынықтыру-спорт және медициналық, емдеу ұйымдарының, мәдениет ұйымдарының, балалар және спорттық ойын алаңдарының аумақтарында және серуендеуге арналмаған тыйым салу белгілері белгіленген аумақтарда үй жануарларын серуендетуге, – адамдарға шомылуға рұқсат етілген аумақта үй жануарларын серуендету, – адамдарға шомылуға рұқсат етілген аумақта, тоғандарда, субұрқақтар мен су қабылдағыштарда үй жануарларын шомылу және жуу, – қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарында (көзі нашар көретін адамдарға арналған қызметтік иттер мен бағыттаушы иттерден басқа), сервистік қызмет көрсететін азық-түлік дүкендерінің сауда және өндірістік залдарында, мәдени мекемелерде, діни ұйымдарда, үй-жайларда болу және ұстау балалар, білім беру, медициналық ұйымдарда. – Қаңғыбас иттердің мәселесі тек облыс орталығында ғана емес, аудандарда да бар. Егер қалада адамдар ит атуға қарсы болса, ауылдағылар керісінше мұны қолдайды. Мұндай жағдайда не істеу керек? – Әрине, қаңғыбас иттер мен мысықтар мәселесі қалада да, ауылда да өзекті. Бірақ ауылдық елді мекендерде олардың санын реттеу оңайырақ, өйткені иттерді үнемі байлап ұстауға болады. Бірақ қаңғыбас иттердің үй жануарларына жиі шабуыл жасайтыны белгілі. Бір қора қойды тамақтап кетіп жатқан оқиғалар да тіркелген. Қалалық иттер мен ауылдық иттердің айырмашылығы – ауылдарда негізінен еркін жұптасу жүреді, ал қалада оны реттеуге болады, өйткені кейбір жануарлар қолайлы пәтерлерде ұсталады, сонымен қатар үй жануарларының жұптасу процестерін қожайындары бақылай алады. Үй жануарларын көшеге лақтыратын жануарлар иелерінің жауапкершілігін қарастыру қажет. – Сіздер жануарларды қорғаушылармен бірлесе жұмыс істеп жүрсіздер ме? – Үй жануарларын қорғаушылармен өзара байланыста жұмыс істеудеміз. Қаңғыбас иттер мен мысықтар мәселесі талқыланатын дөңгелек үстелдер мен басқа да іс-шараларда бас қосып, әңгіме-дүкен құрамыз. Бірақ әлеуметтік желілерде дұрыс емес деректерді тарататын агрессивті жануарларды қорғаушылар бар. Дегенмен, ветеринария басқармасы бәрібір мәселелерді шешудің жолдарын тауып отырады. – Әңгімеңізге рақмет.  

Сұхбаттасқан Марат ҚҰЛИБАЕВ.