Адамзат қанша сырын аштық, бетіне қондық деп жаһанға жар салғанымен, Айдың құпиясы әлі күнге толық ашылған жоқ. Саналы тіршілік иелері ары кетсе Айдың қыр-сырын 10 пайызға ғана меңгерген болар. Жер серігі деп саналатын бұл ғаламшардың 90 пайызы әлі күнге құпияға толы. Ғалымдар арасында «Ай – ешқандай табиғи емес, жасанды ғаламшар» деген пікір көп. 1969-1972 жылдар арасында АҚШ Айды зерттеу үшін «Аполлон» бағдарламасын жасады. Осы аттас ғарыш кемелері бірінен кейін бірі Айға жолға шықты. 1969 жылдың 20 қарашасы күні 4 сағат 15 минутта «Аполлон –12» ғарыш кемесінен бөлініп, Айдың бетіне қонған ұшу аппараты тежегіш тетіктің кінәратынан қатты соғылды. Осы соққыдан кейін Айдан қоңырауға ұқсас дыбыс шығып, тербеліс байқалған. Кабинада орнатылған сейсмометрдің есептеуінше тербеліс 55 минутқа созылған. Бұл жағдай ғалымдарды таңғалдырған. «Бұл не қылған дыбыс? Қайдан шықты, ненің белгісі?» деген сан қилы сауал алдынан шыққан соң, АҚШ-тың ғарыш мамандары тағы бір сынақ жасауға бел буған. Ол – «Сатурн-4» зымыранның орбитада қалдырылған бөлшегін Айға жеткізіп, қатты жылдамдықпен соқтықтыру еді. Зымыран қалдығы секундына 2,5 шақырым жылдамдықпен Айға соғылды. Не болды дейсіз ғой. Сейсмометрдің есептеуінше айдан шыққан қоңырауға ұқсас дыбыс 3 сағат 20 минутқа созылды. Осыдан кейін-ақ ғарышты зерттеп жүрген көптеген ғалымдар «Ай табиғи ғаламшар емес, қолдан жасалған. Жасанды дүние» деген шешімге келген. Олардың пікірінше, Ай өте берік титаннан жасалған қаңқадан тұрады. Оның қалыңдығы 4000-5000 мың метр, бәлкім одан да қалың болуы мүмкін. Ортасы қуыс. Мүмкін онда бізге белгісіз тіршілік иелері өмір сүріп жатуы ықтимал. Ал, титаннан жасалған қаңқа метеорит, комета секілді аспан денелері соғылған кезде, қорғап тұрар қалқан ретінде жасалған. Өйткені Айдың бетіндегі көлемі 150-200 шақырым болатын кратерлердің тереңдігі небәрі 3-4 шақырымнан аспайды. Негізінде ондай көлемдегі кратерлердің тереңдігі кем дегенде 40-50 шақырым болуы тиіс. Демек, титан қаңқа ауыр соққылардан Айды қорғап тұр. Тіпті, ғалымдар арасында Ай – аса дамыған белгісіз тіршілік иелерінің ғарыш кемесі не болмаса жұлдызаралық сапар кезінде тоқтап өтетін ғарыштық стансасы болуы мүмкін» деген де болжам бар. Бұған тағы бір нақты дәлел ретінде ғарышкер Нил Армстронгтың мына бір сөзін алға тартады. Сонымен... 1969 жылы 20 шілдеде «Аполлон –1» ғарыш кемесі тұңғыш рет айға қонды. Адамзаттың тарихында ерекше орын алатын ұлы оқиғаны әлемнің жарты миллиард халқы теледидар арқылы көрді. Кеме сатысы арқылы төмен түсіп, айдың бетіне алғаш қадам басқан ғарышкер Нил Олден Армстронг еді. Одан кейін өзге ғаламшарға табан тіреген экипаждың екінші мүшесі – Эдвин Альдрин. Ал үшінші ғарышкер Майкл Коллинз кемеде қалды. Айдың бетіне АҚШ туын қадап, лунаходпен шарлап, 22 келі топырақ алған олар кері оралды... Кенет теледидар қарап отырған жұртқа Нил Армстронгтың дауысы бұзылып, аса бір қобалжып, қорқа сөйлегені естілген: «Бұл не? Құдай-ау, мен нені көріп тұрмын? Сұмдық-ай, мұндай да болады екен-ау». Жерде байланыста отырған ғалымдар: «Не дейсің? Не болды, тез жауап бер» деген дауысына, Нил Армстронг: «Мен өзім де түсінбей тұрмын. Мұнда керемет үлкен ғарыш кемесі тоқтап тұр. Сұмдық үлкен. Олар кратердің арғы бетіне тоқтап, бізді бақылап тұр» деген үрейлі дауыспен. Екі арада ғарышпен байланыс екі-үш минутқа үзіліп кетіпті. Сол арада не болды. Белгісіз. Тек өмірінің соңғы жылдары ғана белгілі ғарышкер Айда бөгде саналы тіршілік иелерімен жолығысып қалғанын кейбір орталарда айтқан көрінеді... Айдың арғы бетінде не бар? Бәлкім өзге ғаламшардан келген дамыған саналы тіршілік иелері сол жерде отырып, Жердегі тіршілікке бақылау жасауы да мүмкін. Мұны да ғалымдар жоққа шығармайды. Сонау өткен ғасырдың 60-жылдары Кеңес елінің ғалымдары Михаил Васин мен Александр Щербаков Айдың жасанды дене екені жөнінде бұлжымас 8 болжам айтқан. Онда да ғалымдар Ай негізінен титаннан тұратын, белгісіз тіршілік иелері, белгілі бір мақсат үшін қолдан құрастырғаны жөнінде айтылған. Жалпы, Айға байланысты қойылар сұрақ көп. Соның бірнешеуі мынадай: 1. Ай өз осін айналғанда неге үнемі жерге бір қырымен ғана көрінеді? 2. Ай неге жылына Жерден 4 см алыстайды? 3. Ай суық дене болатын болса, онда бетінде ірі лава көлі қалай пайда болған? 4. «Ай көлдерінің» 80 пайызы неге Айдың көрінбейтін бетіне орналасқан? 5. Ай бетінде жиі болып тұратын жарқыл, көлеңке, бұлыңғырлық немесе ғажайып шұғыла қалай пайда болуда? 6. Жер серіктері суретке түсіріп алған, Айдың жоғарғы бетіндегі қолдан тұрғызылған секілді ғимараттарды, мұнаралар мен күмбездерді, сондай-ақ, пирамидаларды кім қалаған? 7. АҚШ ғарышкерлері Айдың бетіндегі магниттік белдікті зерттесін деп тастап кеткен аппарат неге ұзақ жыл жұмыс істеді? 8. Аппараттағы ток беру тетігінің мүмкіндігі 1 жылға ғана есептелген емес пе еді? Ұзақ уақыт энергияны қайдан алды? 9. Неге Айдан қоңырау үніне ұқсас дыбыс шығып тұрады? 10. Ай бетіне тұңғыш рет қадам басқан АҚШ ғарышкері Нил Армстронг өзге ғарыш кемесін көргенін неге НАСА осы уақытқа дейін құпия сақтады? 11. НАСА суретке түсірген Айдың бетінде жатқан сигара секілді сопақ белгісіз ұшу нысаны қайда кетті? 12. Неге ерте заман жылнамаларында немесе карталарында өзге ғаламшарлар белгіленсе де, Ай көрсетілмеген? Неге ықылым заманнан жеткен аңыздарда 13 мың жыл бұрын болған топан судан кейін ғана Ай пайда болды деп айтылады? Айға байланысты сұрақ көп. Бірақ нақты жауап аз. Ай өз құпиясын әзірге ашар емес.