Сән-салтанаты жарасқан көне Тараз асқақтап-ақ тұр. Айнала жарқырап, ертегі әлеміне айналғандай. Көше толы шырша, ойыншықтар, сыйлық, ыстық сезім, жылы құшақтар. Осыншама шуақты шаққа көңілім көтеріліп келеді. Неткен ғажап көрініс, сиқырлы сәттер?! Кенет аспалы шамы жан- жағын сәулелендірген еңселі ғимараттың етегінде шаттана күлген қара құрымның арасынан әппақ күртешелі әйелдің бүк түсіп отырғанын көзім шалды. Қуаныштың, жаңа жыл, жаңа дәуірдің оған қатысы жоқ сияқты. Жүрегімді әлдене тырнап кетті. Жақын барып, «Бір жеріңіз ауырып отыр ма?» деп едім, бетіме жалт қарап, мылқау адамдай отыра берді. Қап-қара мойыл көздері, қара түн шашы, ашық маңдайы қазақтан аумай тұр. Қазақ екені айдан анық. «Сізге көмек керек пе?» дедім тағы да. Ол селт ете қалғандай болды. Үш оқталып барып, ебелектеп орнынан тұрды да «Сізді құшақтасам болады ма?» деді даусы дірілдеп. Жанарын жас жуып кетіпті. Басымды изедім. Ол қапсыра құшақтап алды. Сәлден соң ауыр күрсініп, кері шегінді. Түнектен кейінгі туған айдай әп-сәтте күлімсіреп тұр. «Мені адам құшақтамағалы қай заман» деп сыбырлады. Баспалдаққа қайта отыра қалды. – Отырмаңыз, цемент, сыз ғой, – деппін қалбалақтап. Ол ыржия күлді. Әп-сәтте сұлу жүзі сүйкімсіз қалыпқа еніп, тіссіз қызыл иегінен тілі шығып кетті. Қолын бір сілтеді. Сәлден соң ауыр күрсініп: – Жүрегіңде алаң бар-ау деймін, ә? Өміріңде әлдебір сәтсіздік болған шығар, әйтпесе, басқа ел сияқты елеусіз өтіп кете берер едің, – деді. Қайтадан жүзін мұң торлап алды. Көз алдымда бір биіктеп, бір шөгіп бара жатқан әйелді аяп кеттім. Бұл жолы мен құшақтай алдым. – Қайда түнейсіз? – Сен қазір өз жолыңмен кетесің, мен осы жерде мұз болып қатып өлетін шығармын, – деді не күлгені, не кемсеңдегені белгісіз тыржиып. Ішімнен «Мына суық күнде қарны ашқан шығар?» деп ойладым. Қалтамдағы ақшаға қарманып, ойша есептеп 980 теңгемнің барын есептеп алдым. Сорпаға жететін шығар деген оймен «Жүріңіз, ыстық сорпа ішіп алыңыз», – дедім. Ол бетіме таңдана қарап «Сен мені, мына алқаш бомжды, расымен кафеге шақырып тұрсың ба?», – деді таңданып. Басымды изедім. «Шын ба?» деп қайталай берді. Қалбалақтап «Сен жақсы адамсың», – деп қолымнан ұстап жүре берді. Сөйлеп жүрмін: «Келісіп алайық. Тәртіпті бұзбайсыз! Арақ ішпейсіз! Тек ыстық сорпа. Содан соң, сізді бір жерге орналастырамын», – дедім. Ол басын изеді. Дәмханаға жете бергенде әуелеген әнге елітті білем: – «Еркіндік берші маған, билейінші?! – деді жалынышты үнмен. «Бұл билейтін жер емес, ұят», – дей бергенім сол, оқтай ұшып ортаға шықты. Дастархан басындағылар таңдана қарап қалыпты. Ол болса ешкімді көзіне ілместен күртешесін шешіп, маған қарай лақтырып жіберді де, бір отырып, бір тұрып, жұлқына биледі. Сәлден соң буы бұрқырап ыстық сорпа жетті. Ол әлі билеп жүр. Даяшы жүгіріп барып, әлдене деп қолынан тартты. Ол бой бермеді. Шашын төбесіне түйген қатаң әйел жүгіріп келіп: – «Сіз ба, ана бомжды алып келген? Жылдам алып кетіңіз, охрана!» – деп айғайлай бастады. Кішкене отырып ас ішіп алсын деп едім. – Сіз оның киімін көрдіңіз бе? Шықсын! Шығыңыздар! – деп айғайға басқан келіншектің құлағына: Киімін өзгертемін. Журналист едім, сорпа ішіп алсыншы, туысым ғой, – деп «Пресса» деген жазбасы бар құжатымды көрсеттім. Ол бас-аяғыма бір көз жүгіртіп алды да «Киімін жөндеңіз» деп келісім берді. Егде тартқан әйелді жетектей жөнелдім. Бірінің сыртына бірін қабаттап кие берген. Түрлі-түсті киімдерін шешіп, тек алқызыл жейдесін ғана қалдырдым. Басын жылы сумен сабындап жуа бастадым. Тарақ көрмеген шашын реттеп, шешкен киімінің біріне басын сүртіп тұрғаным сол «Мәссаған, айна көрмегелі неше жыл?! Әлі жас екенмін ғой» , – деді. Айнадан өзін көріп тұр екен. Өңі әппақ. Сөйтсем, кірден жүзі қарайып кеткен екен... Дастарқан басына алып келдім. Нәр татпаған күйі отыр. – Тамақ үшін келмедім. Әңгіме айтшы, – дейді ыржиып. – Балаңыз бар ма?, – дедім сұрақты төтесінен қойып. Төрт саусағын көрсетті. Жүзіндегі әсем күлкінің ізі де қалмады. – Олар қайда? – Балалардан бас тарттым. Қарай алмайтынымды ұғып, қала шетінде тұратын бақуатты отбасыға беріп жібердім. Өзімді ана құқынан айырған, – деді. Көзін жас жуып кетті. Аузынан жалын атқандай күрсініп алды. – Ақылды едім. Шешемнің үмітін ақтап, банкте қызмет еттім. Шетелдің бәрінде болдым. Қымбат көлік, зәулім үй сатып алдым. Соңыра мен тапқан дүниеге мастанған күйеуім мені сатып кетті. Үйге жас қызды ертіп келді. Соған үйленді. Оны сүйіп едім. Күйігіне шыдамадым, ішіп кеттім. Қызымның шашы ұзын, қап-қара, көздері мөп-мөлдір. Небәрі жеті жаста. Шашын маған ғана өргізетін. Енді кім өріп жүр екен? Сағындым балаларымды, – деді өксігіне тұншығып. – Наркологиялық диспансерге барып, емделесің. Одан кейін бәрі жақсы болады, – дедім. Ол есі ауған адамша жылап отырып, қарқылдай күлді. – Ол жақтағылар мені жатқа біледі. Мың қайырылдым, көмектеспеді, – деді. Сол күні түн ауғанша сөйлесіп, не балаларына баруға, не құжатын жөндетіп, адам қатарына қосылуға көндіре алмадым. «Еркіндік берші, маған. Осы өмірім өзіме лайық» деп өзіне лайық санаған қараңғы һәм сүреңсіз жолға сіңіп, жоқ болды...  

Құралай СЕЙСЕНБЕКҚЫЗЫ