Рамзан МАГОМАДОВ, «Вайнах» шешен-ингуш этномәдени бірлестігінің төрағасы: «Ортақ үйіміз – Жаңа, Әділетті Қазақстан!» – Бірлестіктің жұмысы қандай бағыттар бойынша жүреді? Міндетіне қандай мәселелер кіреді? – Әуелі Жамбыл облысының «Вайнах» шешен-ингуш этномәдени бірлестігі 1990 жылы ұйымдастырылып, 1995 жылы қайта тіркелді. Осы уақыт ішінде бірнеше рет мақтау қағаздарымен, Алғыс хаттармен, медальдармен марапатталдым. Өткен жылы бірлестігіміз бейбітшілік пен достықты нығайту бойынша жемісті жұмыс атқарғаны үшін II дәрежелі «Достық» орденімен марапатталды. Жұмыс көптеген бағыттар бойынша жүргізіліп келеді. Мәселен, қайырымдылық, мәдениетті, дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды сақтау және дамыту, мемлекеттік тілді үйрену, этностар арасындағы өзара сыйластық пен ынтымақтастық. Біздің жұмысымызда қайырымдылық ерекше орын алады. Бірнеше жылдан бері біз қиын өмірлік жағдайға тап болған, қайғылы жағдайлардың, табиғи апаттардың құрбаны болған адамдарға көмек көрсетіп келеміз. Бір кездері қайғылы Қордай оқиғаларының құрбандарына көмек көрсетілді. Біздің өңірдің ғана емес, Қазақстанның басқа да облыстарының тұрғындары көмектесетіндердің қатарында. Мәселен, осы жылдың қыркүйек айында Қостанай облысында қайғылы оқиға орын алып, біз осы өрттен зардап шеккендерге қайырымдылық көмек көрсеткендердің қатарында болдық. Бізде дәстүрлі түрде этнос активімен, егде жастағы және жастар өкілдерімен іс-шаралар, оларды іске асыру барысында өзекті тақырыптар бойынша әңгімелер өткізіледі. Олар мәдениетті, дәстүрді, тілді, отбасылық құндылықтарды сақтауға, өскелең ұрпақ пен жастарды тәрбиелеуге бағытталған. Біз барлық аспектілерді қамтуға және біріктіруге тырысамыз. – Сіз басқаратын бірлестікте мемлекеттік тілге көңіл бөлінуі қалай? – Мемлекеттік тілді үйренуге баса назар аударылуда. Біздің этнос өкілдері оны зерттеу курстарында оқиды. Біз басқа этномәдени бірлестіктермен бірге Қазақстан халқы Ассамблеясы өткізетін іс-шараларға белсенді қатысамыз. Атап айтсақ, ағымдағы жылдың қазан айында бізде Жамбыл облысы этностарының мәдениеті мен дәстүрлері күніне арналған «Бірлігіміз –әралуандылықта» атты үлкен мереке өтті. Ол біздің көпэтносты Қазақстанға тән барлық мәдениеттердің бірлігі мен достығының нағыз салтанатына айналды. Белсенді қатысушылардың қатарында ҚХА мүшелері, өңірдің этномәдени бірлестіктерінің басшылары мен өкілдері, қаламыздың тұрғындары бар. Мерекенің жарқын сәттерінің бірі – іс-шара қонақтарын арнайы тақырыптық алаңдарда өткен Жамбыл облысының этностарының мәдени мұрасымен, дәстүрлерімен және әдет-ғұрыптарымен таныстыру болды. Біз және басқа да этномәдени бірлестіктер іс-шараға жиналған жұртқа халық шығармашылығы, кітаптар, музыкалық аспаптар мен этникалық костюмдерді көрсеттік. Іс-шара барысында тілек білдірушілер жәрмеңкеде «Сәуле» кондитерлік фирмасының тауарларын, «Сары-бас» ЖШС шұжық өнімдерін, Тараз қаласының Өзбек орталығынан «Палау» ұлттық тағамын және басқа да өнімдерді сатып алды. Сонымен қатар спортшылар мен жанкүйерлер спартакиадаға қатысты. Жарыс арқан тарту, армрестлинг, дойбы, шахмат, гір спорты және ұлттық спорт түрлері бойынша өтті. Мерекенің тәжі шығармашылық нөмірлері бар біздің өкілдеріміз белсенді қатысқан бай, алуан түрлі концерттік бағдарлама болды. Іс-шара аяқталғанына қанша уақыт өтсе де, мерекеге қатысушылар мен қонақтар ұзақ уақыт бойы жүректерінде жылы атмосфера мен жағымды эмоцияларды сақтап қалды. – Ертеректе жүзеге асқан «Жасымық» операциясы жайлы не айтасыз? – Қазақстан жерінде көптеген этностардың пайда болу тарихы өткеннің қайғылы тарихи оқиғаларымен байланысты келеді. Бұл Кавказ өкілдеріне де тікелей қатысты. 1944 жылдың қысында «Жасымық» операциясы басталды, оның барысында шешен-ингуш АССР аумағынан Орта Азияға шешендер, ингуштар жер аударылды. Содан кейін мәжбүрлі түрде жарты миллионға жуық адам үйлерін тастап, бәрінен айырылып, өздеріне бейтаныс жерлерге қоныстанды. Қазір бұл ауыртпалық артта қалды. – Бүгінгі таңда біздің ортақ үйіміз – Жаңа, әділетті Қазақстанның игілігі үшін өмір сүріп, жұмыс істейтін көптеген вайнахтар үшін шексіз қазақстандық кеңістік туған. Олар біздің мемлекетіміздің әлеуметтік, рухани дамуына өз салт-дәстүрлері мен мәдениетін ғана емес, сонымен қатар елімізде тұратын барлық этностарды құрып, құрметтей отырып үлес қосуда. – Облыстың дамуына аталған этностардың өкілдері қандай үлес қосуда? – Шешен және ингуш этностарының өкілдері түрлі салаларда табысты еңбек етуде. Олардың арасында көптеген танымал адамдар бар. Мысалы, спорт саласын алайық. Бұл «Химик» футбол командасының бұрынғы жаттықтырушысы Ваит Талғатов және Жамбыл облысы ММА федерациясының басшысы Шамиль Льянов. Жуалы ауданының шешен-ингуш мәдени орталығының басшысы Лечи Өздамиров бейбітшілікті сақтау, өзара түсіністік пен достықты нығайту ісіне елеулі үлес қосуда. Демеушілер арасында Ахаевтар мен Льяновтар отбасы сияқты меценаттар танымал. – Тарихи Отандарыңызбен байланыс сақталады ма? – Тарихи Отанмен байланыс мемлекеттік деңгейде сақталады. Бұл негізінен мәдени, қайырымдылық байланыстар. Бірнеше жыл бұрын Қазақстаннан келген делегация Шешенстанның Грозный қаласындағы №1 гимназияның ашылуына қатысты. Бұл білім беру мекемесі ҚР Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың құрметіне аталған болатын. Жақында Шешен Республикасында Грозный қаласында Махмұд Есамбаев атындағы Халықаралық жеке би фестиваль-байқауы өтті. Оның жүлдегерлері – Қазақстан өкілі. – Қазір біз Жаңа, Әділетті Қазақстанды құру туралы айтып отырмыз. Бұл тұрғыда Жамбыл облысының «Вайнах» шешен-ингуш этномәдени бірлестігі қандай жұмыс атқаруда? – Бізде түсіндіру жұмыстары белсенді жүргізілуде. Жоғарыда айтқанымдай, дәстүр бойынша аптасына бір рет кездесулер өткіземіз. Сонымен қатар оларда талқыланатын өзекті тақырыптардың ішінде – жүргізіліп жатқан реформалар, өзгерістер. Сонымен қатар жақында бәріміз Қазақстан Республикасы Президентінің кезектен тыс сайлауына белсене қатыстық. Бұл да Жаңа, Әділетті Қазақстанды құру жолындағы игілікті қадамдардың бірі болып саналады. – Сұхбат үшін рақмет!  

Сұхбаттасқан Бибігүл ШАХЗАДА, «Қоғамдық келісім» КММ баспасөз қызметінің жетекшісі.