Қызылша – вирустан тарайтын жұқпалы ауру. Бұл аурумен негізінен 1-7 жастағы балалар ауырады. Ауру қоздырғыш вирустар түкірік, қақырық немесе балалардың ойыншығына жабысқан шаң-тозаң арқылы жұғады. Бұл ауруда дене қызуы көтеріледі, тұмау мен құрғақ жөтел пайда болып, даусы қарлығады, көзден жас ағып, бала жарыққа қарай алмай қалады. Былтыр және биыл облыста қызылша бойынша күдікті 7375 жағдай тіркелген. Оның ішінде, 4672 жағдайда диагнозы расталған. Қызылша індетінің республика бойынша көрсеткішіне тоқталар болсақ, 101 864 жағдай тіркеліп, оның 49 436-сының диагнозы расталып отыр. Өлім жағдайы тіркелген жоқ. Қызылшаның тіркелуі барлық аумақтарда байқалады. Өңірдегі сырқаттанушылардың деңгейі өте жоғары «қызыл аумаққа» Тараз қаласы жатады. Яғни, қаламызда 2780 жағдай тіркелген. Сонымен қатар, сырқаттануы жоғары деңгейдегі «сары аумақта» Байзақ ауданы, Шу, Сарысу, Меркі аудандары бар. Ал, «жасыл аумаққа» Жамбыл, Қордай, Жуалы, Талас, Т.Рысқұлов, Мойынқұм аудандары жатады. Мамандардың айтуынша, аурушаңдық көрсеткіш жалпы облыс бойынша төмендеп жатқаны байқалады. Ауру басталғаннан кейін төртінші күні баланың маңдайында, құлақ түбінде, бүкіл бетінде, денесінде және аяқ-қолында бөртпе пайда болады. Бөртпе шыққаннан кейін науқас баланың жағдайы ауыр болуы мүмкін. Бұл кезде оның дене қызуы көтеріліп, беті ісінеді. Төрт-бес күн өткен соң бөртпе бозғылттанып, қабыршақтана бастайды. Мұны айығу кезеңі деп атайды. Қызылша негізі қауіпті ауру емес. Бірақ, дұрыс емдемей, ауру асқынып кетсе, өкпе немесе ортаңғы құлақтың қабынуына әкеледі. Жалпы, инфекция ауа тамшылары арқылы беріледі. Науқаспен байланыста болғанда сөйлесу, түшкіру, жөтелу кезінде, бұрын қызылшаға қарсы егілмеген және ауырмаған адам 100 пайыз дерлік жұқтыруы мүмкін. Бұл вирус өте құбылмалы, қызылшаны науқаспен тікелей байланыста болмай-ақ, онымен бір үйде болу арқылы да жұқтыруға болады. Бірақ, бұл вирус тез өледі, сондықтан тұрмыстық заттар, ойыншықтар, киім-кешек арқылы жұқтыру мүмкін емес. Ауру үш кезеңнен тұрады – катаральды, бөртпе кезеңі және пигментация кезеңі. Негізі алғашқы белгілері аурудың катаральды кезеңінде көрінеді. Бұл кезең ұзаққа созылмайды, тек 3-5 күн және алғашқы нақты белгілері – ұйқышылдық пен тез шаршау пайда болады. Жөтеліп, мұрыннан су ағады. Сонымен қатар, дене температурасы аздап көтерілуі мүмкін. Бұл кезеңде негізгі симптомы – тістердің түбінде, аузында ерекше бөртпе пайда болады. Бұл дақтардың болуы ауруды ерте диагностикалауға және қажет болған жағдайда баланы уақтылы оқшаулауға көмектеседі. Балалардағы қызылшаның барлық белгілері аурудың динамикасында күшейеді, жөтел жиілейді, дене температурасы біртіндеп жоғарылайды. Бөртпелер кезеңі катаральды кезеңмен ауыстырылады. Терідегі қызылша бөртпесі – бұл кезеңге тән белгі. Ол бастапқыда құлақтың артында және шаштың өсу аймағында бас терісінде пайда болады, бетке, мойын аймағына және кеудеге таралады. Екінші күні иықтың, қолдың, арқаның, іштің терісі бөртпемен жабылады, үшіншісінде саусақтарды қоса, төменгі аяқтар, бет бозарады. Қызылшаға тән бөртпелердің таралуының бұл реттілігі дифференциалды диагностиканың маңызды критерийі. Тері бөртпесінің пайда болуы аясында қызба мүмкіндігінше айқын болады, интоксикация және катаральды белгілер күшейеді. Науқасты тексеру кезінде артериялық гипотензия, тахикардия, бронхит немесе трахеобронхит белгілері анықталады. Үшінші пигментация кезеңінде бөртпе пайда болғаннан бастап, 3-4 күн ішінде жағдай жақсарады. Температура қалыпқа келеді, бөртпе жоғалады, пигментация қалып кетеді, бірақ ол уақыт өте келе жоғалады. Қалпына келтіру кезінде ұйқышылдық, ашуланшақтық және әлсіздік болады. Балаларда диагноз қойылған қызылшаны емдеу көп жағдайда үйде өтеді. Егер курс ауыр болса, науқас ауруханаға жатқызылады. Сондай-ақ, қызылшаның асқынуы бар немесе үй жағдайлары тиісті күтімді ұйымдастыруға мүмкіндік бермейтін балалар ауруханаға жатқызылады. Міндетті ауруханаға жатқызу 1 жасқа дейінгі балалар мен жабық балалар мекемелеріндегі балалар үшін қолданылады. Қызылшамен ауыратын балаға нақты емдеу қажет емес. Бірақ төсек демалысы мен гигиенаны сақтау керек. Сондай-ақ, науқасқа көп мөлшерде су ішу (бұл дегидратацияның алдын алады) және оңай сіңетін, дәрумендерге бай тағам көмектеседі. Бөртпелерді ештеңемен майлаудың қажеті жоқ. Баланы бөлме температурасында сумен жуу жеткілікті. Температура төмендегеннен кейін ғана шомылуға болады. Қызылшаны емдеу симптоматикалық болып табылады. Алдын алу үшін конъюнктивит көзді жылы шай қайнатқышына малынған мақта тампонымен жуады. Антибиотиктер, әдетте, қолданылмайды. Олар асқынуға күдік туындаған кезде тағайындалады. Алғашқы вакцинация 12-15 айлық дені сау балаларға беріледі. Вакцинаны қайта енгізу 6 жасында, мектеп алдында жүзеге асады. Вакцинада баланың иммунитеті дамитын тірі әлсіреген қызылша вирустары бар. Қызылшаға қарсы егу реакциясы әртүрлі болуы мүмкін. Кейде балаларда температураның 37,5-380С дейін шамалы көтерілуі байқалады. Бұл вакцинациядан кейін 5-8 күн ішінде болуы мүмкін және бір-үш күнге созылуы мүмкін. Сонымен қатар, бала дене температурасының жоғарылауы аясында аллергиялық реакцияны немесе жеңіл құрысуларды дамыта алады. Вакцинациядан кейінгі реакциялар қызылша белгілерімен өте жақсы жүреді, бірақ олар жеңілдетілген түрде және қысқа мерзімде жүреді. Егер иммунитеті едәуір төмен бала ауруға шалдыққан болса немесе дененің қорғаныс функцияларын басатын дәрілерді қабылдаса, вакцинация жасалмайды.  

Гүлфайра МЫРЗАБЕКОВА,

облыстық инфекциялық аурухананың кеңес беру әдістемелік орталығының жетекшісі.