Дүниежүзілік экономикалық форумның мәліметінше, коронавирустық пандемияның салдарынан Вашингтон, Копенгаген және Буэнос-Айрес сынды ірі мегаполистерде қоғамдық көлікке деген сұраныс 75-85%-ға дейін азайып, бұл қызмет түрінің әлемдік кірісі соңғы екі айда 50%-ға қысқарды.
Субсидиялау көлемі азайды
Вашингтон метрополитенінің транзиттік басқармасы COVID-19-дың өршуіне байланысты тасымалдаушылардың айлық шығыны 52 млн долларды құрауы мүмкін деп болжауда. Қазақстанда төтенше жағдай енгізілгеннен кейін тұрақты 117 маршрутқа, нақты айтқанда, ҚХР, Ресей, Қырғызстан, Өзбекстан және Моңғолияға транзитті жолаушылар тасымалы, сондай-ақ автокөліктің барлық түрлерімен халықаралық жолаушылар тасымалы мен көлік логистикасы уақытша тоқтатылды. Бұл отандық тасымалдаушылардың табысының 40%-ға азаюына алып келді. Қалыптасқан ахуалды реттеу үшін қазір көптеген мемлекетте карантин режімі жеңілдетіліп, нарықтағы стейкхолдерлер (мүдделі тарап) біртіндеп кәсібіне кірісті.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы жұқпалы дерттің шарықтау шегі артта қалғанымен, оның екінші толқынына дайын болуы керектігін ескертті. Соған қарамастан, тасымалдаушылар кез келген сын-қатерге дайын екендіктерін және жолаушыларға қауіпсіз қызмет түрін ұсынудың жан-жақты жолдарын қарастыратындарын алға тартты. Сала өкілдерінің бұл айтқандарын түсінуге болады. Неге десеңіз, қозғалыс режімі шектелген соңғы екі айда осы сегменттегі бизнес субъектілері шығынға батты.
«Карантин кезінде халықаралық, облысаралық және қалааралық, сондай-ақ қалалық қоғамдық көліктердің қозғалысына тыйым салу арқылы жолаушы тасымалдаушы кәсіпорындар тығырыққа тіреліп, кірістің едәуір бөлігін жоғалтты. Мәселен, табыс 40%-ға төмендеді. Жолаушы тасымалдаушылар да басқа кәсіпкерлер сынды қиын жағдайға тап болып отыр», деді «Батыс Қазақстан автобус паркі» ЖШС директоры Марат Әбдірахманов.
Бұл экономикалық қыспақтан шығудың амалы ретінде кәсіпкерлер дағдарысқа қарсы енгізілген салықтық преференцияларды алумен қатар қалалық және қала маңындағы әлеуметтік маңызы бар бағыттарда жолаушылар тасымалын іске асыратын компанияларға әкімдіктер тарапынан субсидия төленсе деген ұсыныстарын білдірді. Аймақтық жергілікті атқарушы органдар 2020 жылға арналған субсидияның көлемін 36 млрд теңге шамасында белгілеген. Жоспар бойынша бұл сома 71 млрд теңгені құрауы тиіс еді. Осы ретте субсидиялау Алматы, Ақтөбе, Қостанай және Маңғыстау облыстарында қарастырылмағандықтан аталған өңірлерде көлік компаниялары жабылудың аз-ақ алдында тұр. Қалған аймақтарда қоғамдық көлік иелері жолаушылар ағынының төмендігіне қарамай, белгіленген бағыттарда қызмет көрсетуді жалғастырған.
«Бізге субсидия ауадай қажет. Бүгінде компаниядағы көліктердің жүктемесі 50%-ды немесе 38 бағыттағы автобустарды құрап отыр. Бұл орайда күнделікті түсім көліктерді күтіп ұстауға, жанар-жағармайды сатып алуға, сондай-ақ еңбекақы төлеу қорының шығындарын өтеуге әрең жетеді. Біздің компания 20 жылдан астам уақыт жұмыс істеп келеді. Штатта 180 көлік жүргізушісі, 21 кондуктор жұмыспен қамтылған. Алайда қоғамдық көліктердің қозғалысы тоқтатылғанына байланысты қызметкерлердің еңбекақысы сақталмайтын демалысқа жіберуге мәжбүр болдық. Шығынның біраз бөлігін табысын жоғалтуға байланысты тағайындалған 42 500 теңге көлеміндегі әлеуметтік төлем есебінен өтеуге тура келді», деді «Көкшетау автобус паркі» ЖШС бас директоры Әсия Шаримова.
Пандемия қалалардағы жолаушылардың ағынын айтарлықтай төмендеткен. Айталық, Алматыда қоғамдық көлікпен қатынайтын халықтың қарасы 10 есеге (күніне 1,4 млн-нан 140 мың адамға дейін) азайыпты. Осы орайда қалалық және қала маңындағы бағыттарда 12,5 мың автобус жұмылдырылғанын және салада 60 мыңнан аса адам жұмыс істейтінін айта кету керек.
Биыл «Атамекен» ҰКП еліміздің іскерлік ортасы және мемлекеттік органдармен бірлесіп, қалалық жолаушылар тасымалын дамытуға бағытталған кешенді шараларды әзірледі.
«Кешенді шараларды дайындау Мемлекет басшысының 24 қаңтардағы Үкіметтің кеңейтілген отырысында айтылған тапсырмасына сәйкес қолға алынды. Бұл жоспар жолаушылар тасымалының тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталған әрі оны бекіту биылғы мамыр-маусым айларына жоспарланған», деді «Атамекен»ҰКП Логистика және тасымалдау департаментінің директоры Мұрат Әмрин.
Нью-Йорктің көлік басқармасына 4 млрд доллар бөлді
Financial Times халықаралық іскерлік газетінің мәліметінше, АҚШ президенті Дональд Трамп федералды қаржыландырудың есебінен Нью-Йорктің қалалық көлік басқармасына 4 млрд доллар бөлуге пәрмен берген. Бұл туралы Нью-Йорк штатының губернаторы Эндрю Куомо мәлім етті деп жазады басылым. Губернатор Нью-Йорк пен оның айналасындағы қоғамдық көлік жүйесіне жауапты МТА (Metropolitan Transportation Authority) компаниясына 3,9 млрд доллар көлемінде алғашқы жарна аударылғанын жеткізді. Таяуда компания метро вагондарын жинақтау жиілігін ұлғайтып, бұл қосымша шығындардың қаржыландыруына алып келді. Осының салдарынан билет саудасынан түсетін табыс күрт азайды.
Тәуекелді топтағы адамдарға қызмет ұсынады
Қоғамдық көлік жүйесінде жұмыс істейтін компаниялар нарықтағы конъюнктураны ескеріп, бизнесті жүргізудің тың тәсіліне көшті. Солтүстік Мичигандағы Charlevoix County Transit (CCT) – үлкен орталықтар ұсынатын тамақ өнімдерін, азық-түлік жиынтығын қарт адамдар мен сыртқа шыға алмайтын қауіпті санаттағы адамдарға арналған дәрі-дәрмектерді үйге дейін жеткізіп беретін транзиттік провайдерлердің бірі. Сол секілді транзиттік агенттік мектептердегі тамақтану орындарына немесе студенттерге жеңілдікпен яки тегін тамақ ұсынатын жергілікті мейрамханаларға дейін халықты жеткізумен айналысады.
Тағы бір мысал ретінде Rabbit Transit-ті келтіруге болады. Бұл Пенсильвания штатының орталығы мен оңтүстік орталығының 10 ауылдық округіне қызмет көрсететін қоғамдық көлік жүйесінің аймақтық басқармасы. Пандемияға байланысты аталған оператор жергілікті денсаулық сақтау жүйесімен әріптестік негізде тұрғылықты мекені жоқ адамдар мен қауіпті санаттағы отбасыларды зерттеу орталықтарына және қауіпсіз карантинді орындарға тасымалдауды қамтамасыз етті.
CCT секілді Құрама штаттағы көптеген транзиттік компаниялар тарифтерден бас тартып, жүргізушілер мен жолаушылардың арасын оқшауландыратын түрлі жабдықтар орнатуда. Бұл ақылға қонымды шешім болғанымен оның компанияларға тигізетін теріс әсері көп. Мысалы, Rabbit Transit аптасына 34 000 доллар жоғалтып келеді.
Америкалық тасымалдаушылар «Жақын қамқорлық туралы» заң транзиттік бюджеттің шығыстарын 25 млрд долларға дейін қысқартуға ықпал етіп, салалық операторларға жылдам әрекет етуге жол ашатынына сенімді.
Лондон: Қоғамдық көлік жүйесіне – 1,6 млрд фунт
BBC-дің хабарлауынша, Ұлыбритания билігі Лондонның қоғамдық көлік жүйесін қолдауға 1,6 млрд фунт (1,95 млрд доллар) бөлмек. Таратылған ақпаратқа сәйкес, бұл қаражат Біріккен корольдіктің астанасындағы Transport for London (TfL) көлік жүйесі операторына беріледі. Бөлінген ақша коронавирустық инфекцияның кең етек алуына байланысты дағдарысқа ұшыраған лондондық кәсіпорынның жағдайын қалпына келтіруге тиіс дейді британ билігі.
Әйтсе де үкімет Лондонның метро жүйесі жұмысты толық көлемде жаңғыртуы тиіс деген талап қойды. Карантинге байланысты шаһарда ондаған станса жабылып, пойыздардың қозғалыс аралығы айтарлықтай артқан-ды. Бірақ көлік министрі Грант Шэппс бұл мемлекеттік қолдаудың нәтижесінде қалалық қоғамдық көліктерде жолақы қымбаттау мүмкін екенін айтты.
Сингапур: Телефонмен сөйлесуге тыйым салынды
Сингапур билігі қоғамдық көліктерде ұялы телефонмен сөйлесуге тыйым салды. Бұған қоса вирусты инфекцияның таралу қаупін азайту үшін автобуста адамдарға бір-бірімен сөйлеспеуге кеңес берілді. Бұл туралы үкіметаралық жұмыс тобының отырысында айтылды. Аталған елде 1 маусымнан бастап карантин режімі біртіндеп алынады деп көзделуде.
«Қоғамдық көлікте бір метрге дейін әлеуметтік қашықтықты сақтау қиын екенін түсінеміз. Қалыпты өмір реттелгенде көптеген кәсіпорындар қызметтеріне оралып, мектептер мен жоғары оқу орындарында сабақтар басталады. Сондықтан қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін бірқатар шара қабылдау қажет. Атап айтқанда, метро мен автобустарда қатынайтын тұрғындар телефон арқылы, сол секілді бір-бірімен сөйлесуден бас тартуы керек», деді Сингапурдың Ұлттық даму министрі Лоуренс Вон.
Бұдан басқа, қоғамдық орындарда медициналық бетперделерді тағып жүру талабы сақталады.
Comments are closed.