96 жасында өмірден озды. Жақында Талаптыға бардық. Шіліңгір шілденің ыстығында адам жәйдан жәй жүре ме, Шерағаңның, жазушы Шерхан Мұртазаның «41-ші жылғы келіншек» атты көркем әңгімесіндегі кейіпкері Хадиша, ал мына бес күндік жалған дүниедегі жеңгесі Болдықыз ана тоқсан алтыға келген жасында өмірден өтіп, ағайын-туыстарына көңіл айттық. Біздер «апамойлап», ауылдағы жетпістен асқан қайнылары «жеңгемайлап» көріскеннен соң, дастархан басында әңгімелесіп отырдық.
– Жарықтық, ешкімге ауыртпалық салмай бір апта жатты да көз жұмды.
– Осы уақытқа дейін өзі тұрып, өзі жүріп кетті ғой.
– Аллаға да жақсы адам керек, Ораза кезінде көз жұмғанын қарашы.
– Құдай қаласа ертең, жұма күні «жүз жасқа келді» деп жерлегелі отырмыз.
– «Жамбылдың жасын берсін» деген осы да…
Мен жұмысқа келе салып Шерағаңның «41-ші жылғы келіншек» деген әңгімесі енген кітапты тауып алып, асыға үңілдім.
« – Сен мені танымай қалдың ба, неге үндемейсің, Мақсұт?
Ол тіл қатпады. Босағада тұрды да қойды.
– Бір-бірімізді көрмегелі отыз жылға жуық болды, Мақсұт. Сен соғысқа кеткенде мен жиырма сегізде едім ғой.
Ол үндемеді.
– Қартайдым, Мақсұт. Ал сен дәл осыдан отыз жыл бұрынғы қалпыңда қалыпсың.
Ол үндемеді.
– Танымадың ба, Мақсұт! Мен Хадишамын ғой! Сені әне келеді, міне келеді деп отыр едім. Жұрт көрсе, сені менің балам дер. Сен, сірә, сол сөзден қорқып тұрсың ғой.
Ол үндемеді.
– Босағада тұрғаның қалай, Мақсұт! Төрге шық, өз үйің ғой.
Хадиша Мақсұтты қолынан ұстап төрге алып шықпақ болып, ілгері аттайын деп еді – орнынан қозғала алмады…».
Тірі адам тіршілігін жасайды. Күйеуі Оқа соғыстан оралмаған Хадиша-Болдықызды ауылдағы ағайындары әмеңгерлік жолмен қайнысы Қорғанбайға қосады. Оқадан Айман атты қыз туған Хадиша-Болдықыз қайнысы Қорғанбайдан да төрт бала көтереді. Бүгінде олардың бәрі өсіп-өнген, жетілген.
Мазмұны мен стилін былай қойғанда, есті ел-жұрттың есінде ерекше атымен-ақ қалатын әңгіме баспадан 1972 жылы жарық көрді. Сол кезде Шерағаңның Хадиша-Болдықызы шамамен қырықтардың үстінде болса керек. Содан бері де қаншама су ақты. «41-ші жылғы келіншек» атанған апамызға қара орман қазағының тәуелсіз ел болғанын көріп, оның тәп-тәтті нанын жеп, тілеуін тілеу бақыты да бұйырды.
* * *
Талапты ауылының оңтүстігінде Алатаудың ақбас шыңдары көз арбайды. Солтүстігінде Теріс-Ащыбұлақ көлі қол бұлғайды. Одан арыда қарт Қаратау сілемдері бұлдырайды. Небір тарихқа куә болған олар қазақ әдебиеті мен мәдениетінің алтын қорына енген әзіз ана – «41-ші жылғы келіншектің» де қазасына куә болып, тым-тырыс тына қалған. Бірақ бұл олардың тым-тырыс тына қалғаны ма, әлде жұма күнгі жаназа намазынан кейін Хадиша-Болдықыз ананың Құдай қосқан қосағы Оқамен қайта табысатын сәтін демін ішіне тартып күтіп тұрғандары ма?
Бұл жағы, әрине, жұмыр басты пенделерге беймәлім.
Көсемәлі СӘТТІБАЙҰЛЫ,
«Ақ жол».
Талапты ауылы,
Жуалы ауданы.
Comments are closed.