Технологияны енгізіп, түбегейлі өзгеріс жасау қажет

Қазақстанда цифрландыру үрдісі жылдам қарқынмен дамып келеді. Бұл – жаһандық экономиканың басты қозғаушы күші әрі қоғамның барлық салаларын түбегейлі өзгертіп жатқан фактор. Мемлекет «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасын қабылдап, оның аясында экономиканы, әлеуметтік салаларды, мемлекеттік қызметтерді цифрлық технологиялармен толық қамтуға ұмтылуда.

Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев: «Цифрландыру – бұл еліміздің болашағын айқындайтын стратегиялық фактор» деген болатын. Бұл сөздер бүгінгі күні елдегі цифрлы технологиялардың дамуының маңызын айқындайды. Цифрландыру – тек технологияны енгізу ғана емес, сонымен бірге қоғамның өмір сүру, жұмыс істеу, білім алу тәсілдерін түбегейлі өзгертуді талап етеді. Бұл ұлттық қауіпсіздік, экономикалық өсу, халықтың тұрмыс сапасын арттыруға бағытталған кешенді саясат.

Бағдарламаның мақсаты мен бағыттары

«Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы бірнеше басты мақсатқа негізделген. Инфрақұрылымды дамыту – кең жолақты интернет пен байланыс желілерінің қолжетімділігі мен сапасын арттыру. Шалғай аудандарды, ауылдарды цифрландыру арқылы ақпараттық теңсіздікті азайту.

Мемлекеттік қызметтерді цифрландыру – электрондық үкімет порталы арқылы қызметтердің барлығын онлайн режимде қолжетімді ету. Цифрлы экономиканы дамыту – IT саласын қолдау, жаңа технологияларды енгізу және инновациялық кәсіпкерлікті дамыту. Адам капиталын жетілдіру – халықтың цифрлық сауаттылығын арттыру, IT мамандарын даярлау, цифрлы білім беру жүйесін дамыту.

Инфрақұрылым және қолжетімділік

Қазақстанда интернет инфрақұрылымының дамуы соңғы жылдары қарқынды жүруде. Үкіметтің цифрлық саясаттарының арқасында еліміздің ірі қалалары мен аудан орталықтарында жылдам әрі сенімді интернетке қол жеткізу қамтамасыз етілді. Кең жолақты интернет желісі ауылдық аймақтарға да жетіп, сандық технологияларға қолжетімділік артты. Бірақ шалғай ауылдардағы интернет сапасының әртүрлі болуы – әлі де шешімін күтіп тұрған мәселе.

Бұл мәселені шешу үшін спутниктік байланыс, мобильді интернеттің жаңа буын технологияларын енгізу қолға алынып жатыр. Интернет пен байланыс сапасының жақсаруы кәсіпкерлерге, фермерлерге және қарапайым азаматтарға ақпаратқа еркін қолжетімділік беріп, бизнес пен білім саласында жаңа мүмкіндіктер ашады. Бұл әлеуметтік теңсіздікті азайтуға септігін тигізеді.

Мемлекеттік қызметтердің цифрлануы

Елімізде мемлекеттік қызметтерді элект рондық форматқа көшіру саласында айтарлықтай жұмыстар атқарылды. Қазіргі таңда тұрғындар жеке куәлік алу, салық төлеу, жер учаскелерін тіркеу, денсаулық сақтау және білім беру саласындағы көптеген қызметтерді «электрондық үкімет» порталы арқылы жүзеге асыра алады.

Бұл жүйе уақытты үнемдеп қана қоймай, парасатсыздық пен бюрократияны азайтуға мүмкіндік береді. Мемлекеттік органдардың ашықтығы артып, қызметтер сапасы жақсаруда. «Smart City» жобалары аясында Астана, Алматы және басқа да ірі қалаларда цифрлы технологиялар енгізіліп, қоғамдық көлік жүйесі, сенсорлы жарықтандыру, қоғамдық қауіпсіздік камералары жұмыс істеуде.

Бұл тұрғындардың өмір сапасын арттырып, қалалық инфрақұрылымды тиімді басқаруға мүмкіндік береді. Президенттің сөзінше: «Біз қоғамдық қызметтерді сандық форматқа көшіре отырып, азаматтарға ыңғайлы әрі қолжетімді жағдай жасауға ұмтыламыз».

Экономика мен бизнес саласындағы цифрландыру

Цифрлы технологиялар экономиканы түбегейлі өзгертіп, жаңа бизнесқауымдастықтар мен стартаптардың дамуына жол ашуда. Қазақстанда IT-индустрия қарқынды өсуде. Бұл бағытта Astana Hub технопаркі мен басқа да инновациялық орталықтардың рөлі зор.

Көптеген кәсіпорындар цифрлы технологияларды енгізу арқылы өндіріс тиімділігін арттырып, жаңа нарықтарға шығуда.Бұл әсіресе ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп және қызмет көрсету салаларына қатысты. Цифрлы экономикаға көшу – елдің экономикалық өсуін тұрақтандыруға және жаһандық бәсекеге қабілетті болуға мүмкіндік береді.

Білім беру және цифрлық сауаттылық

Цифрландырудың басты бағыттарының бірі – халықтың цифрлық сауаттылығын арттыру. Мектептер мен жоғары оқу орындарында IT бағытындағы білім беру жүйесі дамуда. Электрондық оқулықтар, онлайн курстар және интерактивті платформалар оқушылар мен студенттерге білім алуда жаңа мүмкіндіктер береді.

Сонымен қатар ересек тұрғындарды да цифрлы технологияларды меңгеруге шақыратын түрлі тренингтер мен курстар ұйымдастырылуда. Бұл әсіресе шалғай өңірлерде маңызды.

Киберқауіпсіздік пен деректерді қорғау

Цифрлы технологиялардың кең таралуымен бірге қауіпсіздік мәселелері де өзекті болуда. Кибершабуылдар, деректерді ұрлау, жеке ақпараттың ашылуы – бұл қоғам мен мемлекетке үлкен қауіп төндіретін проблемалар. Қазақстан үкіметі осы бағытта нақты шаралар қабылдап, ақпараттық қауіпсіздік саласында заңнамалық базаны күшейту, киберқауіпсіздік саласындағы мамандарды даярлау және халықты ақпараттық сауаттылыққа үйрету жұмыстарын белсенді жүргізуде.

Бұл бағытта аймақтық және халықаралық деңгейде әріптестік орнату маңызды болып табылады. Қауіпсіздікке мән беру – цифрлы қоғамның тұрақтылығын қамтамасыз етудің басты шарты.

Әлеуметтік әсері және теңсіздік мәселесі

Цифрлы технологиялар қоғамның әртүрлі топтарына әртүрлі әсер етеді. Үлкен қалалардағы тұрғындар цифрландырудың барлық мүмкіндіктерін пайдалана алса, ауылдық және шалғай аймақтардағы халық үшін бұл әлі де қолжетімсіз болуы мүмкін.

Мемлекет бұл мәселені шешу үшін арнайы жобаларды қолға алып, ауылдық жерлерде цифрлы инфрақұрылымды дамытуға, халықтың цифрлық сауаттылығын арттыруға баса көңіл бөлуде. Бұл әлеуметтік теңсіздікті азайтуға бағытталған маңызды қадам.

Цифрландырудың әлеуметтік әсері тек экономикалық емес, мәдени және әлеуметтік байланыстарды нығайтуға да ықпал етеді. Мысалы, онлайн білім беру, қашықтықтан жұмыс істеу мүмкіндіктері халықтың өмір сүру сапасын жақсартады.

Болашақ даму бағыттары

Қазақстан цифрлы технологиялар саласындағы даму стратегиясын ұзақ мерзімге жоспарлап, жасанды интеллект, үлкен деректер, блокчейн, робототехника сияқты озық салаларды дамытуға басымдық береді.

Бұл бағыттар елдің инновациялық потенциалын арттырып, экономика мен қоғамдық өмірдің әр саласында жаңа мүмкіндіктер ашуға септігін тигізеді. Сонымен қатар мемлекет цифрлы трансформацияны әділ және баршаға тең мүмкіндіктер ұсынатын бағытта жүргізуді көздейді. Бұл сандық теңсіздікті жоюға және азаматтардың құқықтарын қорғауға бағытталған маңызды аспект.

Мемлекет басшысы Қ. Тоқаевтың айтуынша: «Цифрландыру арқылы біз ұлттық экономикамызды жаңа деңгейге көтеріп, азаматтарымыздың өмір сапасын жақсартамыз. Бұл – еліміздің болашағының кепілі». «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы еліміздің дамуының стратегиялық бағыты ретінде айқындалған. Ол цифрлы технологияларды қоғамның барлық саласына енгізу арқылы экономикалық өсуге, әлеуметтік тұрақтылыққа және мемлекеттік басқарудың тиімділігіне бағытталған.

Бірақ цифрлы технологияларды толық енгізу жолында әлі де инфрақұрылым теңсіздігі, мамандар тапшылығы, киберқауіпсіздік секілді қиындықтар бар. Бұл мәселелерді шешу – мемлекеттің және барлық қоғамдық институттардың бірлескен міндеті. Қазақстан цифрлы қоғамға толық өту арқылы жаһандық бәсекеге қабілетті елге айналуды мақсат етеді.

Бұл үшін инновация мен технологияға инвестиция салу, халықтың цифрлық сауаттылығын арттыру және әділ, ашық қоғам құру қажет.

Мақпал СҮЙІНБАЙ