Кітапхана ісін жаңа белеске бағыттаған жаһандық конгресс
Астанада әлем кітапханашылары бас қосты. Еліміз осыдан екі жыл бұрын Халықаралық кітапханалар қауымдастықтары мен мекемелері федерацияларының (International Federation of Library Assciations) шешімімен кезекті 89-конгресі өтетін ел болып белгіленген еді.
Астанада Халықаралық кітапханалық қауымдастықтар мен мекемелер федерациясының (IFLA) 89-шы дүниежүзілік кітапханалықақпараттық конгресі өтті. Бұл Орталық Азияда тұңғыш рет әлемдегі кітапхана және ақпарат мамандарының ең ірі жиыны болып есептеледі. Бес күнге созылған шараға 114 елден 1820-ға жуық қатысушы, оның ішінде ұлттық кітапханалардың директорлары, ақпарат мамандары, зерттеушілер, педагогтер, студенттер, жетекші баспалардың өкілдері қатысты.
«Білімді біріктіру, болашақты құру » тақырыбымен конгресс жасанды интеллект, үлкен деректер, цифрлық кітапханалар, жинақтарды сақтау, инклюзивтілік және каталогтау стандарттары бойынша 80-нен астам кәсіби сессиялар мен 15 жанама іс-шараларды ұсынды. Мысалы, әмбебап машинада оқылатын каталогтау (UNIMARC) ол елдерде жазбалар мен жазбалардың төмен болуын қамтамасыз етеді. Қазақстан бұл іс-шараны өткізу құқығын «Kazakh Tourism», «Visit Astana» және Қазақстан университеттерінің кітапханалары қауымдастығы дайындаған өтінім арқылы жеңіп алды. Ғасырлық тарихында IFLA-ны екі рет қана өткізген Орталық Азия аймағы үшін конгресс Астананы мәдени, білім беру және кәсіби алмасу орталығы ретінде құрудағы маңызды кезең болып саналады.
Ол «Бірге күштіміз» деп аталатын президенттік тақырыбына ой жүгіртіп, конгресті құндылықтармен алмасу және кітапхана кәсібінің ұжымдық үнін нығайту алаңы ретінде атап өтті. Мак Дональд сонымен қатар кітапханалардың өзгерістерден қорықпайтынын және өз қауымдастығына жақсырақ қызмет ететін инновациялық шешімдерді қабылдауға дайын екенін көрсетудің маңыздылығын атап өтті.
Ол IFLA стратегиясына және 2024 жылғы тренд есебіне сәйкес конгресс тақырыбы бүкіл әлемдегі кітапханалар мен ақпараттық қызметтердің тұрақты болашағын қалыптастыруға көмектесетінін айтты.
Ғылым және жоғары білім вице-министрі Талғат Ешенқұлов зияткерлік және мәдени дамудың тірегі ретіндегі кітапханалардың маңыздылығына тоқталды.
Конгре сс ашылған сайын се ссиялар қауымдастық туралы ойлардан цифрлық дәуірдегі кітапханалардың дамып келе жатқан рөлі туралы практикалық пікірталастарға ауысты. Спикерлер ақпаратқа қолжетімділікті кеңейту, қауымдастық желілерін нығайту және қоғамдарды технологиялық өзгерістерге дайындау үшін кітапханалардың басқа мекемелермен қалай серіктес бола алатынын талқылады. Бір сессия кітапханалар мен пошта бөлімшелері арасындағы ортақ негізге назар аударып, екеуі де сенімді қауымдастық орталығы ретінде қызмет ететінін атап өтті. Спикерлер цифрлық қолжетімділікті кеңейту, кәсіпкерлерді қолдау және маңызды қызметтерді, әсіресе қызмет көрсетілмеген аймақтарда жеткізу үшін бірлесіп жұмыс істей алатынын айтты.
Тағы бір сессия этикалық мәселелерді қарастыра отырып, ЖИ-ні (жасанды интеллект) кітапхана бағдарламаларына қалай біріктіруге болатынын зерттеді. Бірнеше елден келген баяндамашылар ЖИ сауаттылығын үйрету және кітапханашыларды қауымдастықтарды ЖИ басқаратын болашаққа дайындауда моральдық көшбасшылар ретінде көрсету негіздерін атап өтті.
Ашық ғылым және тұрақтылық жөніндегі сессияларда білімге тең қолжетімділік те талқыланды. Кейс зерттеулері Үндістанның «Бір ұлт – бір жазылым» бастамасы мен Біріккен Ұлттар Ұйымының Тұрақты даму мақсаттарына байланысты университеттік жобаларды қамтыды, бұл кітапханалардың ашық қолжетімділік үлгілерін қалай қалыптастыра алатынын және пәндер бойынша инновацияларды қалай көтеретінін мәлімдеді.
Астанадағы WLIC жергілікті барлық секторлардағы кітапханашылардың қатысуына, сонымен қатар бүкіл ел бойынша үлкен міндеттеме мен ынтаға ие. Іс-шара кәсіптің жергілікті, аймақтық және халықаралық мүшелері арасында озық тәжірибе алмасуға ықпал етеді, осылайша кітапхана инновациясын ілгерілету үшін пайдалы түсініктер мен жаһандық салыстырулар береді. Сонымен қатар WLIC-те жасалған байланыстар өмір бойы жалғасады және жеке кәсіби дамуды айтарлықтай арттырады.
Іс-шаралар мен презентацияларға, семинарларға, әңгімелер мен проблемаларды шешу сессияларына қатысып, тың мәлімет жинадық деп айтуға болады.
Конгреске қатысқан Дулати университетінің делегациясы алған білімдері мен тәжірибелері үшін алғыстарын білдірді. Қатысушылар халықаралық дәрежедегі кәсіби басқосудың жоғары деңгейде өткенін атап өтіп, мұндай шаралардың кітапхана ісін жаңа белеске көтеруге зор ықпал ететінін жеткізді.
Гүлсара БАҚБЕРДИЕВА
Қорды ұйымдастыру және сақтау бөлімінің басшысы.