Тариф бағаларының негізсіз өсуіне жол берілмейді
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Жолдауында Үкіметке мемлекеттің ұзақ уақытқа арналған нақты тариф саясаты, яғни тиісті жоспары болуы керектігін айтты. «Бұл – осы салаға «ұзақ мерзімге инвестиция тартудың» негізгі шарты. Алайда, тұтынушыларға арналған тарифтің орынсыз өсуіне жол беруге болмайды», – деді Президент маңызды құжатта.
Бүгінгі күні Ұлттық экономика министрлігі Табиғи монополияларды реттеу комитетіне қарасты облыс бойынша департаментінің негізгі қызметі – табиғи монополиялар субъектілерінің тарифтерін реттеуге, табиғи монополия саласында заңнаманың сақталуын бақылауға бағытталған. Аталған департаменттің басшысы Алмат Абдрайханның айтуынша, мамандар тарифтік саясаты, тұрақты түрде табиғи монополиялар және қоғамдық маңызы бар нарық субъектілерінің тарифтері мен бағаларына негізсіз өсуіне жол бермеу мақсатында жұмыс жүргізуде.
Бұдан бөлек коммуналдық қызметтерді тұтынудың әлеуметтік нормалары да сақталуда. Айталық, тарифтерді қалыптастыру қағидаларының 247 тармағына сәйкес, сумен жабдықтау және су бұру жөніндегі реттеліп көрсетілетін қызметтерге тарифті саралау мақсатында тұтынушылар бірнеше топтарға бөлінеді. Атап айтсақ, халық санатына жататын жеке тұлғалар, жылу энергиясын өндіру процесінде өз мұқтаждарына суды тұтыну көлемі және ыстық сумен жабдықтау қызметтерін көрсету кезінде (ыстық сумен жабдықтаудың ашық жүйесі кезінде) үстемелеп толтыру көлемі шегінде жылу энергиясын өндірумен айналысатын ұйымдар, бекітілген нормативтік-техникалық ысыраптар көлемінің шегінде жылу энергиясын берумен және бөлумен айналысатын ұйымдар және сумен жабдықтау, су бұру саласында реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын ұйымдар – бірінші топ. Ал өзге тұтынушылар – бірінші және үшінші топтардың құрамына кірмейтін заңды тұлғалар – екінші топ. Бюджет қаражаты есебінен ұсталатын ұйымдар – үшінші топ.
Жеке тұлғаларды ресурс үнемдеуге ынталандыру мақсатында бірінші топтың сумен жабдықтаудың реттеліп көрсетілетін қызметтеріне тарифі тұтынушылардың төмендегідей санаттары бойынша сараланады. Яғни, 1-ші кіші топ – 1 адамға шаққанда айына 3 куб метрге дейін реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтынатын халық санатына жататын жеке тұлғалар; 2-ші кіші топ – 1 адамға шаққанда айына 3 куб метрден астамнан 5 куб метрге дейін реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтынатын халық санатына жататын жеке тұлғалар. 3-ші кіші топ – 1 адамға шаққанда айына 5 куб метрден астамнан 10 куб метрге дейін реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтынатын халық санатына жататын жеке тұлғалар. Олар жылу энергиясын өндіру процесінде өз мұқтаждарына су тұтыну көлемі және ыстық сумен жабдықтау қызметтерін көрсету кезінде (ыстық сумен жабдықтаудың ашық жүйесі кезінде) үстемелеп толтыру көлемі шегінде жылу энергиясын өндірумен айналысатын ұйымдар, бекітілген нормативтік-техникалық ысыраптар көлемінің шегінде жылу энергиясын берумен және бөлумен айналысатын ұйымдар және сумен жабдықтау немесе су бұру саласында реттеліп көрсетілетін қызметтерді ұсынатын ұйымдар. 4-ші кіші топ – 1 адамға шаққанда айына 10 куб метрден астам реттеліп көрсетілетін қызметтерді тұтынатын халық санатына жататын жеке тұлғалар және суды есепке алудың жеке аспаптары жоқ жеке тұлғалар.
Тарифтерді қалыптастыру қағидаларының 272-1 тармағына сай жалпы ауданның мөлшерін ескере отырып жылу энергиясын тұтынудың әлеуметтік лимиттерін белгілеу шеңберінде бірінші топ тұтынушылары, халық санатына жататын жеке тұлғалар үш кіші топқа бөлінеді: 1-ші кіші топ – халық санатына жататын жеке тұлғалар, жылытылатын аудан 100 шаршы метрге дейін; 2-ші кіші топ – халық санатына жататын жеке тұлғалар, жылытылатын аудан 100-ден астам және 200 шаршы метрге дейін; 3-ші кіші топ – халық санатына жататын жеке тұлғалар, жылытылатын аудан 200 шаршы метрден астам. Жоғарыдағының негізінде, департаментпен «Жамбыл Су» кәсіпорнының, «Таразэнергоорталық» АҚ және «Жаңатас су жылу» кәсіпорындарының тарифтері тұтынудың әлеуметтік нормаларымен бекітілген.
Сондай-ақ, оның айтуынша, «Жамбыл электр жүйесі» серіктестігінің 2024 жылы 1 қаңтардағы жағдай бойынша негізгі құралдардың тозуы орта есеппен 79,04 пайызды құраған. Желі ұзындығы – 13 894 шақырым. Өткен жылға бекітілген инвестициялық бағдарламаның жалпы сомасы – 2 495 486,2 мың теңге. 2025 жылға 1,319 миллиард теңге сомасына инвестициялық бағдарламаға қосымша іс-шаралар бекітілген. Ал «Таразэнергоорталық» АҚ-ның 2024 жылғы 1 қаңтар бойынша тозу деңгейі 74,5 пайызды құраған. 2024 жылға бекітілген инвестициялық бағдарламаның жалпы сомасы – 106 707,6 мың теңге. Жамбыл облысының мамандандырылған ауданаралық экономикалық соты «Таразэнергоорталық» АҚ қатысты оңалту рәсімін қолдану туралы шешім қабылдаған.
Марат ҚҰЛИБАЕВ