Халық пен нарық: мектепке дайындықтың машақаты көп

Саудадағы баға нарқы да уақыт өткен сайын көтерілмесе, түскен емес. Әсіресе, жаңа оқу жылы жақындағанда мектеп құралдары мен оқушының формалары, сөмкелері бұрынғысынан қымбаттай түседі. Себебі, алушының артатыны белгілі. Баласы үшін қарызданса да ата-ана табатыны тағы анық. Осыны білген саудагерлер де ұтымды уақытты пайдаланып қалуға ұмтылады. Биыл мектеп формалары, оқу құралдары мен оқушының сөмкелері қанша теңгемен бағаланып жатқанын саралап, Тараз қаласындағы бірнеше сауда орындарын аралап көрдік.

Оқушы қыздардың ақ түсті кеудешесі сапасына қарай 2500 теңгеден басталады, орташасы 5000 теңге. Ал ұлдардың ақ көйлегі де 2500 теңгеден басталады, орташасы 9000 теңге. Көк, қара түсті пиджагтардың сапалы, түркиялық түрлері 17 мың мен 25 мың теңгенің аралығында сатылып жатыр. Ұлдардың шалбары 10-17 мың теңге болса, қыздардың шалбары 13 мың мен 18 мың теңгенің аралығында, ал белдемшесі сапасына қарай қырғызстандық – 6-7 мың теңге, түркиялық – 13-17 мың теңгеден. Жилеттің өзі 10 мың мен 13 мың теңге аралығында сатылуда. Спорттық костюм де сапасына байланысты 15 мыңнан басталып, 20 мың теңгеге дейін барады. Ұлдардың да, қыздардың да туфлиі 10 мыңнан басталып, тіпті таза былғарыдан тігілгендерінің бағасы 40-50 теңгеге дейін жетеді. Әрине, жасөспірім бала жылдам өсетіндіктен, аса қымбат аяқкиім алудың тиімсіздігін ескерген ата-аналар 10-15 мың теңге аралығындағы бәтеңкелерді сатып алып жүр. Крассовкидің бағасы да 10 мың теңгеден басталып, сапасына қарай жоғарылай береді. Бастауыш сынып оқушыларына арналған сөмкелер 6 мың теңгеден басталса, жоғары сыныптағыларға лайықтыларының ең арзаны 8 мың теңге. Оқу құралдарына келсек, жай дәптердің ең арзаны «Ауыл береке» базарында 23 теңге, көп данасын алатындарға 15 теңгеден беретіндер табылып қалады. Қалың дәптер сапасы мен парақ санына қарай 150 теңгеден 350 теңгеге дейін барады. Біз барғанда 2-ші және 3-ші сыныпта оқитын ұлы мен қызына оқу құралдарын алып жатқан тұрғын барлық кеңсе тауарлары үшін 18 мың теңге төлегенін көрдік. Бұл сомаға 40 жай дәптер, екі баласына бір-бірден сызғыш, ұштағыш, өшіргіш, жай қалам мен түрлі түсті қалам және 5 данадан қаламсап, пластилин тақтасымен, акварель бояуы су құятын ыдысымен, замазка, сурет салуға арналған дәптер, түрлі-түсті қағаз, кітап және дәптер қаптары мен күнделік сатып алды.

Көп ішінде әлі балаларын мектепке дайындай алмай жүрген көпбалалы ана бізге мұңын шақты.

Осы тұста атаулы әлеуметтік көмек алатын отбасыларындағы оқушыларға Жалпыға бірдей білім беру қорынан берілетін жәрдемақы туралы да айта кетейік. Жақында ғана Орталық коммуникациялар қызметі алаңындағы брифингте мәлімдеме жасаған Балалардың құқықтарын қорғау комитетінің төрағасы Насымжан Оспанова биыл Жалпыға бірдей білім беру қоры еліміздің 500 мыңнан астам баласын қамтығанын айтқан болатын. Бұл жәрдемақы атаулы әлеуметтік көмек алатын отбасылардағы мектеп оқушылары мен жан басына шаққандағы орташа табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен отбасылардың балаларына және жетім балалар мен төтенше жағдайға тап болған отбасылардың балаларына беріледі.

Алайда, біз зерделеген сауда орындарындағы баға нарқына қарағанда бір оқушыны мектепке дайындауға 43 мың теңге жетпейді. Осы қаржының жеткенінше орташа бағамен бастауыш сыныптың ұл баласына жұмсауды есептеп көрейік. Ақ көйлек – 4000 теңге, пиджак пен шалбар – 18000 теңге, сөмкесі – 7000 теңге, бәтеңкесі 8000 теңге, оқу құралдарын 6000 теңгеге алғанда 43 мың теңге болады екен. Ал, спорттық костюм мен крассовкиін алмаса, дене шынықтыру сабағына қалай қатысады? Жилет, галстук, шұлық секілді майда-шүйделері тағы бар. Күз артынан қыс келеді. Қыстық сырт киімдердің бағасы да өз науқанында өзгеріп сала береді. Міне сондықтан, көпбалалы ата-аналар көбіне кейбір киім-кешектерді, тіпті сөмкені де балаларына екеуара біреуден алуға мәжбүр.

Көмекке мұқтаж отбасыларына арналған акцияларды да айта кетейік. Мысалы, «Мектепке жол» дәстүрлі жалпыреспубликалық қайырымдылық акциясы 1 тамыз бен 30 қыркүйек аралығында өткізіледі. Бұл туралы облыс әкімдігінің білім басқармасынан сұрадық.

Amanat партиясының облыстық филиалы да «Бақытты отбасы» партиялық жобасы аясындағы «Баланы мектепке даярлайық!» атты жалпыреспубликалық қайырымдылық акциясын 12 тамызда бастайды. Биыл бұл партия мүшелері 3 мыңнан аса баланы мектепке дайындауды жоспарлап отыр. Өткен жылы облысымыздың 3370 баласын 126 миллион теңгеге мектепке дайындаған. Тек осындай қайырымдылық акцияларының қайырын шын мұқтаждар көрсе игі. Қайткен күнде де ешбір бала өз жасына лайық білім мен тәрбие алудан қалыс қалмауы керек.

Қамар ҚАРАСАЕВА